Odavanje službene tajne

UVOD
Detektivska djelatnost spada u komercijalne poslove i odvija se van policijske delatnosti i ugovorom mogu biti obuhvaćeni samo oni poslovi koji su zakonom dozvoljeni. Privatni detektiv je ono lice koje po porudzbini ili za nagradu potajno motri na rad pojedinih licnosti. Riječ dektektiv označava agenta tajne policije,službenika za otkrivanje zločina i njihovih izvršioca. Ustanova detektiva raširena je u anglosaksonskim zemljama, naročitu u SAD-u, zemljama gdje pored državne tajne policije, postoji vrlo razvijena mreža privatnih detektiva, koji na račun krupnih kapitalista čuvaju imovinu, dragocjenosti i itd. a tajno prikupljaju i podatke o kreditnoj sposobnosti firmi, o privatnom životu pojedinih lica i sl.
Republika Srpska je donijela Zakon o agencijama za obezbjedjenje lica i imovine u privatnoj detektivskoj djelatnosti, kojima uredjuje djelatnost obezbjedjenja lica i imovine, utvrdjuje uslove za osnivanje preduzeća i propisuje nadzor nad radom preduzeća koja obavljaju obezbjedjenja lica i imovine koji poslovi ne spadaju u nadleznost MUP-a ili drugih državnih organa. Takodje istim zakonom regulise se i dektektivska djelatnost, tj obavljanje dektektivskih poslova kroz djelatnost detektivskih organizacija kao i prava i obaveze privatnih detektiva.
Zastita lica i imovine po zakonima Republike Srpske ostvaruju se kroz fizičku zaštitu i tehničku zaštitu i odnosi se samo na zaštitu koja je izvan nadležnosti države, odnosno koja ne spada u nadležnost policije i to na osnovu ugovora koji zaključuju privredna društva, preduzetnici, preduzeća i agencije koji obavljaju zaštitu lica i objekata sa jedne i naručica sa druge strane.

I. POJAM, CILJEVI I OBAVLJANJE DETEKTIVSKE DJELATNOSTI

Prema Nacrtu Zakona o privatnom obezbeđenju, privatno obezbeđenje obuhvata zaštitnu, samozaštitnu i detektivsku djelatnost, pri čemu se oficijelno definiše kao: analiza, otkrivanje i sprečavanje potencijalnih opasnosti i protivpravnih radnji koje narušavaju dostojanstvo i ugrožavaju život i fizički integritet licaili umanjuju vrijednost imovine koja je predmet obezbjeđenja .
Usluge privatnog obezbeđenja ne spadaju u policijsku ili drugu bezbjednosnu djelatnost države, odnosno njihovim vršenjem se bezbjednost lica i imovine ostvaruje iznad obima koji obezbjeđuje država. S tim u vezi, detektivska djelatnost obuhvata poslove prikupljanja i pružanja informacija u oblasti privatnog obezbjeđenja, dok je detektiv osoba koje vrši prikupljanje i pružanje informacija u oblasti privatnog obezbjeđenja.

Kategorije detektivske djelatnosti su:
• traženje izgubljenih lica,
• aktivnosti privatnih istražitelja,
• aktivnosti detektiva u trgovinskim radnjama i aktivnosti agenata osiguranja.

1.1 Opšti cilj detektivske djelatnosti
Je otkrivanje i sprečavanje štetnih pojava i protivpravnih radnji koje narušavaju dostojanstvo i ugrožavaju život i fizički integritet lica, ili umanjuju vrijednost imovine koja je predmet zaštite. Pod zakonom utvrđenim uslovima, detektivskom djelatnošću mogu da se bave detektivi kao preduzetnici, individualno ili u Detektivskoj agenciji.
Subjekti (pojedinci i agencije) koji se bave detektivskom djelatnošću, ne smiju da povređuju ili uskraćuju ljudska prava i slobode zagarantovane Ustavom i opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima i zakonima, a naročito utvrđenim Evropskom Konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kao ni da ometaju rad sudova, javnih tužilaštava, policije i drugih državnih organa, privrednih društava, ustanova i drugih organizacija.
Ovi subjekti su dužni da sa maloljetnicima postupaju obazrivo, vodeći računa o duševnoj razvijenosti, osetljivosti, drugim ličnim svojstvima i zaštiti privatnosti maloletnika, kako postupak ne bi štetno uticao na razvoj maloletnika. Oni ne smiju da vrše ovlašćenja policije, istražnih i drugih državnih organa, niti da nabavljaju ili koriste uniforme, oznake i legitimacije slične onim koje koriste policija, istražni i drugi državni organi .
Prema tome, detektiv ne smije da obavlja poslove za koje su zakonom određeni, odnosno ovlašćeni policijski, istražni i drugi državni organi, niti da vrši detektivsku djelatnost za domaće i strane službe bezbjednosti. Smatra se da je ovakvim propisivanjem napravljena jasna distinkcija detektivskih poslova u odnosu na policijske poslove i ostale odbrambene, bezbjedonosne i kontraobaveštajne poslove, za čiji račun ne smiju pružati detektivske usluge .
Detektiv ne smije da vrši detektivsku djelatnost ni za političke stranke.
Najzad, u obavljanju svoje djelatnosti, detektiv može da drži i nosi vatreno oružje samo u skladu sa zakonom o oružju. S tim u vezi treba napomenuti da je, u smislu člana 23. Zakona o detektivskoj djelatnosti R.Srpske, u vršenju detektivskih poslova detektivima izričito zabranjeno da nose vatreno oružje, upotrebljavaju druga sredstva prinude i koriste sredstva i naprave za elektronsko snimanje ili prisluškivanje .
Prema Nacrtu Zakona o privatnom obezbeđenju, pravo na obavljanje detektivske delatnosti pojedinci i Agencije stiču dobijanjem licence koju izdaje Komisija za licenciranje djelatnosti privatnog obezbjeđenja.