Zoohigijena

1. UVODNE NAPOMENE

Cilj ovog predmeta je, pored ostalog, izučavanje praktične primene određenih delova teoretskog gradiva pojedinih stočarskikih predmeta. Nastavno gradivo, ustvari, čini sintezu nekoliko stočarskih (zootehničkih) disciplona iz oblasti zootehnike koje su manje ili više povezane sa praksom. Izučavanjem ovog predmeta povezuje se teorijski deo nastave sa praksom, te na taj način studenti kompletiraju odrešena znanja neophodna za samostalan rad u organizovanju stočarske proizvodnje.
U ovom predmetu prednost je data gradivu iz «Zoohigijene», jer se ona uopšte ne izučava ni kao samostalna disciplina (predmet), niti u okviru gradiva nekog drugog predmeta u ovoj školi.
Redosled izlaganja pojedinih poglavlja ovog predmeta uslovljeni su i sticanjem određenih predznanja iz odgovarajućih disciplina iz kojih su istrgnuti kao fragmenti, a koji se izučavaju paralelno sa ovim predmetom. Ovo se posebno odnosi na većinu stočarskih predmeta, kao i zdravstvenu zaštitu domaćih životinja sa porodiljstvom, koji se izučavaju u toku studija.
Zbog napred navedene uslovljenosti i povezanosti, najpre će biti izučavana «Zoohigijena» kao poglavlje u skraćenom obimu.
Najkraće rečeno «Zoohigijena» je nauka koja se bavi proučavanjem faktora spoljašnje sredine i njihovog uticaja na normalnu funkciju organizam različitih vrsta domaćih i gajenih životinja.
Razvoj stočarske proizvodnje poslednjih decenija išao je u pravcu njenog intenziviranja, tako da ona danas ima sve odlike industrijske proizvodnje. Karakterišu je zatvoreni objekti, velika koncentracija grla na ograničenom prostoru, držanje često u kavezima i baterijama, koriđćenje kompletnih smeša za ishranu sa aditivima. Naravno, primena takvih materija u proizvodnji, pored poželjnih, izazivala je i nepoželjne posledice. Naime, proizvedene namirnice sadrže rezidualne količine pesticida i antibiotika, što negativno deluje na ljudsko zdravlje. Osim toga, u naučnoj i stručnoj javnosti prisutna su, često dramatična upozorenja ekologa o visokom stepenu zagađenosti životne sredine, a među brojnim zagađivačima pominje se intenzivna farmska proizvodnja u stočarstvu. S druge strane, pobornici pokreta za dobrobit i zaštitu životinja sve aktivnije i glasnije se protive gajenju stoke i živine u zatvorenim objektima, ograničenom i mračnom prostoru.
U cilju poboljšanja uslova gajenja i unapređenju kvaliteta stočnih proizvoda, odnosno proizvodnji prirodne i ekološki ispravne hrane, pojeftinjenja proizvodnog procesa i zaštite životne okoline, poslednjih godina, sve se više zagovara povratak prirodnom (Natural), odnosno otvorenom sistemu gajenja (Open farming) ili organskoj biljnoj i stočarskoj proizvodnji (Organic plant and livestock production), odnosno biološkoj proizvodnji (Biofarming).
Bez obzira na sistem proizvodnje u stočarstvu, pred savremenu veterinarsku nauku i praksu se postavlja čitav niz novih problema i potrebu izvesnih promena u cilju obezbeđenja što povoljnijih zoohigijenskih i zdravstvenih uslova pri gajenju pojedinih vrsta domaćih zivotinja. Dok je u ranijem periodu u praktičnoj veterinarskoj delatnosti dominirala terapija kao izraziti način individualnog tretiranja životinja kod pojave određenog oboljenja, dotle savremena stočarska proizvodnja jače naglašava potrebu drugih zahvata u zaštiti zdravlja stočnog fonda.
Ovaj složeni proces zahteva više brige o celini nego o jedinki, više brige o zapati nego o pojedinačnoj životinji, što svakako ne znači i zapostavljanje jedinki. Drugim rečima, savremena nauka i praksa pridaju veći značaj sprečavanju pojave oboljenja, odnosno primeni preventivnih i profilaktičkih mera u intenzivnoj, kao i u poluintenzivnoj stočarskoj proizvodnji, a što je upravo područje kojim se bavi zoohigijena.