Poslovne banke i njihov značaj

UVOD

Osnovni motiv poslovanja svake banke je da ostvari što veći profit kako bi preko profita povećala dividendu svojim akcionarima, a reinvestiranjem u kapital banke (akcije) stvorila uslove za povećanje kreditnog i finansijskog potencijala. U savremenim uslovima izražene tržišne konkurencije za banku je od velikog značaja da prati faktore koji mogu uticati na profitabilnost banke i na taj način stvoriti najbolje uslove za razvoj.

U okviru ovog rada analizira se poslovna banka ( u daljnjem tekstu banka): njen pojam, funkcije, aktivnosti banke, profitabilnost banke kao i faktori koji utiču na profitabilnost banke.

Rad je podjeljen u četiri tematske jedinice u kojima se nastoji da se što bolje upoznamo sa bankom, analizirajući je kroz praktične primjere.

U prvom dijelu, diplomski rad se odnosi na pojam banke, tačnije etimološki pojam banke, njene funkcije koje se sve više proširuju i prwelaze granice klasičnih bankarskih poslova, jer banke sve više i dublje zalaze u poslove drugih finansijskih institucija.Također, u okviru prvog dijela analizira se i aktivnosti kojima se banke bave, a to su aktivnosti prikupljanja sredstava, njihovo plasiranje ali i poslovi investicionog bankarstva.

U drugom dijelu rada više pažnje posvećuje se profitabilnosti banaka kao jednom od osnovnih ciljeva banaka, klasičnom i novom konceptu profitabilnosti, takođe i tokovima formiranja profitabilnosti banaka kao i indikatorima profitabilnosti.

Treći dio diplomskog rada je dosta detaljniji od predhodna dva dijela i odnosi se na analizu mikroekonomskih i makroekomomskih faktora koji utiču na profitabilnost banke. Mikroekonomske faktore čine kvalitet menadžmenta, kvalitet aktive, ekonomija obima, ekonomija okvira, vanvilansne operacije, troškovi poslovanja i profitni centri.
U okviru makroekonomskih faktora analizira e faza ekonomskog ciklusa i okruženje u kojem banke posluju.

Četvrti dio predstavlja analizu faktora profitabilnosti na primjeru bankarskog sektora Bosne i Hercegovine. Analiza bankarskog sektora Bosne i Hercegovine je dopunjena analizom faktora profitabolnosti Komercijalne banke a.d. Banja Luka.

4
1. POJAM, FUNKCIJE I AKTIVNOSTI BANAKE
Pojam i funkcije banke

Banke predstavljaju najznačajniju grupu depozitnoh finansijskih institucija. Pojam „banka“ vodi porijeklo od latinske riječi „banca“ koja označava klupu ili „sto za razmjenu novca“. Korjene savremenih banaka nalazimo u srednjem vijeku u sjevernoj Italiji, ali poneke elemente bankarstva možemo naći i u staroj Grčkoj i Rimu.

Banka se u svom poslovanju rukovodi sa tri osnovna principa, a to su profitabilnost, likvidnost i stabilnost.

Razlikuju se dva shvatanja banaka, klasično i novije shvatanje. Po klasičnom shvatanju banka je finansijska institucija koja do sredstava dolazi prikupljanjem depozita na osnovu kojih će kasnije odobriti kredite. Ukoliko skupi više depozita moći će odobriti i više kredita. Pri tome obavlja i neke druge poslove poput platnog prometa, davanja garancija i slično.

Smisao bankarskog poslovanja je da kamate koje banke plaćaju na primljene depozite budu manje od kamata koje naplaćuju na date kredite. Iz te razlike banke ostvaruju pokriće troškova i zaradu. Bankarsko poslovanje prati i određeni rizik. Jedan od najvećih rizika je da deponenti počnu masovno povlačiti svoje depozite. Zbog toga banka mora stvorit određene rezerve kako bi u svakom trenutku bila likvidna i sposobna izvršiti sve naloge svojih klijenata.

U poslednje dvije do tri decenije uloga banake se znatno počela mijenjati. Na to su uticali brojni faktori poput internacionalizacije, globalizacije, povećanja broja finansijskih usluga, podizanje nivoa konkurencije, tehničko-tehnološki razvioj, pojava velikog broja inovacija itd. Sve navedene promjene su dovele do toga ddoo toga da mnogi teoretičari tvrde da klasične banke prosto umiru. Razlog nastajanja klasične banke povezan je sa potrebom podizanja ukupne efikasnosti cjelokupnog finansijskog sistema.

Subjekti kojima su potrebna finansijska sredstva trude se da pronađu alternativne izvore sredstava pod povoljnim uslovima. Sa druge strane i deponenti dobijaju nove alternative držanja svijih sredstava. Zbog toga banke su bile prinuđene da uvode promjene, odnosno da nude nove servise, da obavljaju druge finansijske usluge, da vrše tehnološke inovacije, da uvode promjene u sistemu plaćanja, procedurama i načinu rada.