Ekonomski razvoj

1.Uvod
Pojam ekonomskog razvoja definišemo kao dugoročni proces održivog porastaproizvodnje i dohotka praćen strukturnim poboljšavanjem pri njihovom stvaranju iraspodjeli čiji je cilj, dugoroćno povećavanje mogućnosti zadovoljavanja ukupnihpotreba te zajednice ili države tj. neprekidan porast životnog standarda, finansijskesamostalnosti i političkih sloboda naroda.
Proučavanje ekonomske teorije postalo je posebno značajno u doba kada su se desila dvaznačajna ekonomska i politička događaja novije vijeka.Prvi je bila Velika ekonomska kriza koja se desila 30-tih godina prošlog stoljeća čiji je značaj posebno pogodio SAD. U to vrijeme su se tražila razumna rješenja i istraživanja krupnih problema koji su se ispoljili u funkcionisanju tadašnjih kapitalističkih privreda.Druga se desila nakon završetka drugog svjetskog rata, a odnosila se posebno na ekonomsku i političku situaciju u svijetu. U tom periodu je došlo do političkog osamostaljivanja velikog broja zemalja koje su iz uslova krajnje nerazvijenosti pokušavale naći što kraći put dovlastitog ekonomskog razvoja.
Proučavanje problematike ekonomskog razvoja je prolazilo kroz nekoliko faza kojeizražavaju postepeni napredak i proširivanje teoretskih stavova.U ranoj fazi, proučavanja ekonomske problematike su izražena ukoncept ekonomskograzvoja (economic growth) koji podrazumijeva povećanje količine proizvedenih dobara iusluga ili stvarnog dohotka, u ukupnom iznosu i po stavovniku, u određenim zajednicama uodređenom vremenskom periodu. Dinamika ekonomskog rasta se mjeri na dva načina: povećanjem realnog društvenog perioda ili povećanjem realnog nacionalnog dohotka.To se izražava procentom godišnjeg prosječnog povećanja.Ekonomski rast se može ostvarivati na 2 načina:-povećanom količinom upotrijebljenih faktora- inputa;
-istom količinom upotrijebljenih faktora
– inputa ali rastućom efikasnošću njihoveupotrebe
S obzirom da je ovaj koncept usmjeren i fokusiran samo na povećanje reprodukcije tj. nakvantitativno povećanje ekonomske aktivnosti, on uveliko zanemaruje jedan od najznačajnih inajbitinih faktora reprodukcije, a to je čovjeka. Time se gubi iz vida da je cilj svakeekonomske aktivnosti zadovoljavanje potreba upravo ovog faktora i razvoj svih njegovih potencijala.Posmatrajući taj nedostatak koncepta ekonomskog rasta, koji nije obezbjeđivao praćenje iostvarivanje niza vrlo značajnih ekonomskih ciljeva (ušeće što većeg broja stanovnikazajednice u zadovoljavanju materijalnih, kulturnih i mnogih drugih potreba), postepeno jerasla spoznaja o drugom konceptu zvanom koncept ekonomskog razvoja (economicdevelopment).
Ovaj koncept je sadržavao i koncept ekonomskog rasta a i niz drugihkarakteristika ekonomskog razvoja, kao što su: složene transformacije u strukturi privređivanja, promjene koje imaju značaj za inpute i njihovo ušešće u porastu ukupnog outputa, stepen zadovoljavanja različitih ljudskih potreba, počev od onih najbitnijih tj.egzistencionalnih pa do onih koje podstiču kreativnost čovjeka, daju samopouzdanječovjeku..

1.
Ovaj koncept podrazumijeva:-porast materijalne proizvodnje i usluga, kao i rast realnog društvenog proizvoda inacionalnog dohotka;-promjene do kojih dolazi pod dejstvom naučnog i tehničkog progresa;-stvaranje uslova za svestrani razvoj ličnosti;Posebno se naglašava razumijevanje ekonomskog razvoja kao odvijanje sljedeća tri procesa: normativnog procesa
– usmjerenje ka realizaciji određenih opredijeljenih ciljeva;
-multidimenzionalnog procesa
– povezivanja niza stanovišta posmatranja života i potreba pojedinaca i zajednica;-
konzistentnog procesa
– potrebe usklađivanja različitih ciljeva koje je razvojem potrebno ostvarivati

70-tih godina prošlog stoljeća nastao je do tzv. indeks kvaliteta života POLI INDEKS kao pokazatelja kojim se mjeri stepen zadovoljavanja osnovnih potreba stanovništva a koji seizražavaju u 3 pokazatelja:
1) očekivanog trajanja života;
2) stope dječijeg mortaliteta;
3) stope pismenosti.
Na osnovu analize ovih pokazatelja možemo doći do podataka ocjene ekonomskog razvojaneke zajednice ili države

Početkom 90-tih godina nastaje koncept održivog humanog razvoja (sustainable humandevelopment). U ovom konceptu su eksploatacija resursa, smjer investiranja, tehnološkirazvoj usklađene sa ciljem zadovoljavanja sadašnjih i budućih potreba pojedinaca i zajednice.Cilj održivog- humanog razvoja:
-ekonomski rast, efikasnost, stabilnost;
-socijalni: jednakost, kulturni identitet..
-okolinski: zdrava okolina, racionalna upotreba resursa koji se mogu obnoviti..
Da bi se ovi ciljevi mogli ostvariti potreban je politički, društveni, proizvodni, tehnološki iadministrativni sistem.Afirmacija ovog koncepta dovela je do novih pokazatelja: pr. Indeks blagostanja, indeksljudske slobode..Mmeđu mnogobrojnim pokazateljima najčešće je u upotrebi indeks humanog razvoja(human development indeks) koji je prihvaćen na nivou Ujedinjenih nacija kaonajpogodnije mjerilo životnog standarda stanovništva.Za izračunavanje ovog indikatora se koriste 4 pokazatelja:
1.očekivani životni vijek
2.stopa pismenosti odraslih
3.prosječne godine školovanja
4.društveni proizvod po stanovniku.