Organizaciona struktura i tipovi menadžmenta

Uvod
Pod organizacionom strukturom podrazumievamo problem rada unutar preduzeća, podelu na pojedine dielove koji predstavljaju organizacione jedinice u kojima se realizuju određene funkcije i zadaci. Da bi preduzeće moglo da funkcioniše kao sistem, kroz njega moraju da protiču materija, energija i informacije. Protokom materije i energije tehničko-tehnološkom strukturom obezbjeđuje se odvijanje osnovne djelatnosti preduzeća, a informacije obezbeđuju normalno odvijanje poslovanja kroz proces upravljanja.
Riječ struktura (lat. structura,e – slaganje, sklapanje, zidanje) ima više značenja. Struktura predstavlja sastavni dio svake organizacije, a ujedno je i njen najvažniji de. Svaka organizacija ima svoj, sistem unutrašnjih veza i odnosa, tj. određenu organizacionu strukturu koja jasno pokazuje ko je kome podređen. Organizaciona struktura preduzeća predstavlja dinamičan element koji prati ciljeve preduzeća, a oni proizilaze iz strategije razvoja preduzeća. Uticaj unutrašnjih i spoljašnjih činilaca organizacije veoma je važan za oblikovanje organizacione strukture preduzeća, tako da će preduzeće koje deluje u nestabilnoj okolini, znatno češće morati da mijenja svoju organizacionu strukturu nego u slučaju kada je ta okolina stabilna. Istraživanjem organizacione strukture bavili su se mnogi teoretičari
Peter Drucker: “Da bi svi organizacioni dijelovi preduzeća mogli usklađeno i homogeno djelovati, moraju biti međusobno povezani i integrisani. Taj jedinstveni sistem organizacionih dijelova preduzeća zovemo organizacionom strukturom”

William Scot: “Organizaciona struktura je logičan odnos između nivoa upravljanja i područja funkcija koji omogućava uspješno ostvarivanje ciljeva preduzeća.

A. Chendler: “Organizaciona struktura je sredstvo za integrisanu upotrebu postojećih resursa u organizaciji”.

Iz različitih definicija organizacione strukture proizilaze i elementi koji čine tu strukturu :
-perativni deo koji čine svi izvršni radnici;
Strateški deokoji čini vrhovno rukovodstvo odnosno Top Management;
Srednji deooji čine menadžeri srednjeg nivoa, tzv. Middle Management;
Tehnostruktura, (stručne organizacione jedinice) koju čine stručnjaci sa velikim nivoom znanja i stvarnim autoritetom;
Štabni deo(osoblje za podršku) koji ima zadatak da pomaže linijskom menadžmentu.
Da bi svi činioci poslovanja u preduzeću funkcionisali, potrebno je objediniti ih na realizaciji zadataka preduzeća, a isto tako i obezbijediti koordinaciju na svim nivoima. Koordinacija svih aktivnosti u preduzeću, može se uspješno odvijati samo ako se prethodno utvrdi pravilan vremenski redosljed odvijanja poslova. Na osnovu svega ovoga, možemo reći da organizacionu strukturu preduzeća čine sljedeći elementi:
-Organizacija materijalnih činilaca obuhvata organizaciju materijalnih ulaza (sirovina i materijala) kao i organizaciju opreme;
-Organizacija Ijudskih činilaca obuhvata sve probleme vezane za organizaciju ljudi, izbor i popunjavanje radnih mjesta kao i integraciju i socijalizaciju ljudi u radnoj sredini;
-Rasčlanjivanje zadataka obuhvata podjelu ukupnog zadatka preduzeća na posebne i pojedinačne zadatke;
-Organizacija upravljanja i menadžmenta obuhvata problematiku organizacije upravljanja i organizacije menadžmenta kao i ostalih međusobnih odnosa;
-ganizacija vremenskog redosljeda poslova obuhvata istraživanje vremenske usklađenosti svih činilaca proizvodnje i čitavog toka proizvodnje i poslovanja.

Optimalna organizaciona struktura preduzeća podrazumijeva veze i odnose u okviru svakog elementa posebno.

Izgradnja organizacione strukture

Izbor odgovarajuće vrste organizacione strukture preduzeća, predstavlja jednu od najvažnijih odluka preduzeća, jer ukoliko se usvoji organizaciona struktura koja ne odgovara situaciji u kojoj se organizacija nalazi, ona će usporiti ili zakočiti sposobnosti upravljačkog sistema. Način strukturisanja organizacije je specifičan za svaku organizaciju i svojstven samo njoj, te se ne može govoriti o jedinstvenom načinu strukturisanja organizacije.
Mogući su veoma različiti pristupi u strukturisanju odnosno modelovanju organizacije preduzeća, ne samo zato što su preduzeća međusobno razlikuju jedna od drugih, već i zato što pojedini činioci organizacije različito utiču na preduzeća.
U zavisnosti od toga projektant organizacije uvijek treba da upotrijebi neki od teorijski mogućih pristupa modelovanja organizacije preduzeća ili kombinaciju dva ili više pristupa.
Prema klasičnoj teoriji organizacija bi trebala da bude organizovana “odozgo prema dolje”, tj. po tzv. “top down” sistemu.
Zbog toga bi menadžment preduzeća trebao prvo da izabere globalne organizacione jedinice (sektore, službe, odsjeke ili odjeljenja), a tek na kraju da dizajnira specifične zadatke. Jedino na taj način je moguće uspješno dizajnirati organizacionu strukturu, s obzirom da je makroorganizacija osnova za projektovanje mikroorganizacije preduzeća