RAZVOJ FINANSIJSKIH TRŽIŠTA

UVOD

Zbog složenosti i značaja finansijskih tržišta za ekonomiju, vlade u mnogim razvijenim ekonomijama su pomno izradile sisteme (pravila) regulisanja finansijskih tržišta. Cilj je navodno bio da se spriječi da emitenti hartija prevare investitore prikrivanjem relevantnih informacija.

Takođe, da se poboljša konkurencija i jasnoća kod trgovanja hartijama. Svakako, da se poboljša stabilnost finansijskih institucija, ograniče aktivnosti inostranog faktora – stranih investitora i berzanskih firmi – na domaćim tržištima, odnosno kontroliše nivo ekonomske aktivnosti.

Kod nas je funkcionisanje finansijskog tržišta nepznanica, aposebno kapitala, što ne čudi s obzirom da smo se od skora preorijentisali na tržišnu ekonomiju i da smo još uvijek u tranziciji.
Ovaj seminarski rad obrađuje finansijska tržišta kao dio finansijskog sistema sa težištem na osnovnim funkcijama finansijskog tržišta. Kratak osvrt na sam pojam i značaj finansijskih tržišta naslućuje svu kompleksnost i sveobuhvatnost deset funkcija finansijskog sistema sa stanovišta kompletnog finansijskog sistema, a koje su obrađene u ovom radu.
Poslijednje poglavlje se bavi pitanjem značaja i funkcija specijalizovanih tržišta: novčanog tržišta, tržista kapitala, deviznog tržišta, hipotekarnog tržišta i terminskog tržištia. S obzirom da svako od ovih specijalnih tržišta ima veoma važnu poziciju i ulogu u novijem privrednom sistemu bilo bi neumjesno izostaviti značaj i funkcije svakog od gore navedenih.

1. POJAM FINANSIJSKOG TRŽIŠTA

Finansijska tržišta se mogu posmatrati u širem i užem smislu. U širem smislu, finansijska tržišta postoje svuda gdje se obavljaju finansijske transakcije. U užem smislu, mogu se definisati kao organizovana mesta na kojima se susreću ponuda i tražnja za različitim oblicima finansijskih instrumenata (ili aktive).
Finansijska tržišta su organizovana mjesta i prostorina kojima se traže i nude finansijsko-novčana sredstva i na kome se u zavisnosti od ponude i tražnje, formira cijena tih sredstava.
Preko finansijskih tržišta vrši se alokacija akumulacije sa ciljem da se ona najefikasnije upotrebi u proizvodnji. Subjekti koji raspolažu viškovima sredstava, putem kredita ili vlasničkih udela stavljaju ih na raspolaganje subjektima koji se bave proizvodnjom.
Finansijska tržišta predstavljaju najznačajniji faktor ukupnog ekonomskog i privrednog sistema u zemljama sa razvijenom tržišnom privredom.Ona omogućavaju normalno odvijanje privrednih tokova. Naša zemlja spada u red država kod kojih se proces razvoja finansijskih tržišta nalazi tek na početku, a to je jedan od razloga što se kod nas sporo izgrađuje tržišna privreda. Preko finansijskih tržišta privredni subjekti dolaze do sredstava neophodnih za finansiranje svog poslovanja. Finansijska tržišta olakšavaju povezivanje subjekata koji raspolažu viškovima finansijskih sredstava i subjekata kojima nedostaju finansijska sredstva , tj. povezuju dvije značajne makroekonomske kategorije – štednju i investicije. Na nivou nacionalne ekonomije ukupan obim štednje jednak je ukupnom obimu investicija u određenom vremenskom periodu. Ova pojava se naziva štedno – investicioni ciklus.

2. ZNAČAJ FINANSIJSKIH TRŽIŠTA
Finansijska tržišta su najznačajniji i najosetljiviji dio ukupnog ekonomskog i finansijskog sistema svake zemlje. Ona omogućavaju normalno i nesmetano funkcionisanje nacionalne ekonomije. Na njima se odražavaju sva zbivanja u realnim tokovima društvene reprodukcije. Ona predstavljaju jedan od osnovnih postulata tržišne privrede.
Na finansijska tržišta vrše uticaj promjene na tržištu proizvoda i promjene faktora proizvodnje. Takođe, finansijska tržišta vrše povratni uticaj na tržište proizvoda i faktore proizvodnje. Razvojem finansijskih tržišta povećava se ponuda finansijskih instrumenata, čime i drugi oblici aktive postaju predmet tržišnog valorizovanja.
Finansijska tržišta imaju veliki značaj za razvoj proizvodnje, povećanje društvenog proizvoda i ostvarivanje akumulacije.
Finansijsko tržište kao dio ukupnog tržišta ima ulogu mehanizma koji treba da dovede do optimalne alokacije finansijskih sredstava i da utiče na postizanje ravnoteže ponude i potražnje novca i kapitala. Tako finansijsko tržište, preko monetarne politike i monetarne ravnoteže pozitivno utiče na obim, dinamiku, strukturu i stepen stabinosti ekonomskog rasta.
Finansijsko tržište je «mehanizam koji dovodi u vezu ponudu i tražnju finansijskih sredstava koja mogu da budu kratkoročna (tržište novca) i dugoročna (tržište kapitala)»
Finansijsko tržište je osnovni segment finansijskog sistema i ono omogućava povezivanje dvije osnovne grupe ekonomskih subjekata:
• ekonomskih subjekata sa viškom finansijskih sredstava u određenom vremenskom intervalu i
• ekonomskih subjekata kojima nedostaju finansijska sredstva u istom vremenskom periodu.
Finansijska tržišta se mogu posmatrati u širem i užem smislu. U širem smislu, finansijska tržišta postoje svuda gde se obavljaju finansijske transakcije. U užem smislu finansijska tržišta su organizovana mesta na kojima se susreću ponuda i tražnja za različitim oblicima finansijskih instrumenata ili aktive.