Odlomak

Historijski razvoj saobracaja zracnog

Ubrzo nakon završetka Prvog svjetskog rata 1919. godine, kao i u svim zemljama Evrope,i u tadašnjoj Kraljevini SHS odlukom vojske K/SHS uspostavljaju se avio poštanske linije za Novi Sad, Beograd, Skoplje, Niš, a nešto kasnije za Mostar i Sarajevo.Ovi letovi se obavljaju avionima tipa BREGA 14, prvo za vojne a potom i za civilne svrhe.U februaru 1919. godine, na Međunarodnoj konferenciji za civilni saobraća(Prva Konvencija o zračnom saobraćaju)Kraljevina SHS, a samim tim i BiH , prihvata sve uslove i grantuje normalan protok zračnog saobraćaja preko svoje teritorije.
Kao zvanični datum osnivanja zrakoplovnog saobraćaja  u bivšoj Jugoslaviji u čijem je sastavu bila i BiH, uzima se 17.06.1927. godine , dan kada je u Beogradu formirano akcionarsko društvo za zrakoplovni saobračaj AEROPUT.Prvi avioni ove kompanije su tipa POTEZ-29 Francuske proizvodnje i za to vrijeme predstavljaju zadnji krik tehnike.Kompanija je raspolagala sa četiri ovakva aviona.U to vrijeme aerodrom se nalazio u Pančevu.Zahvaljujući historijskom letu Jugoslavena Sondermajera i Bajdaka od Pariza do Indije o njihovom trijumfalnom povratku za Beograd naglo je poraslo interesovanje za ovaj vid saobraćaja.
Prva redovna linija Beograd-Zagreb je otvorena 15.02.1928.godine, a narednih nekoliko godina mreža linija se naglo širila prema Beču, Gracu, Skoplju, Podgorici i Sarajevu.Tačnije,1930.godine se otvara linija Beograd- Sarajevo – Podgorica.Za to vrijeme, za promet prema Sarajevu se koristi se vojni aerodrom u Rajlovcu.Letovi nisu obavljani svakodnevno.Avioni su bili POTEZ 29 sa pet putničkih sjedišta, a krate su bile veoma skupe jer letjeti u to doba je bio veliki luksuz.Rane ekonomske donijele su ekonomsku krizu koja je zahvatala sve zrakoplovne kompanije,pa samim tim i AEROPUT.U  drugoj polovini tridesetih godina došlo je do poboljšanja prilika i do ubranog razvoja zrakoplovnog saobraćaja.Otvaraju se dvije veoma značajne linije u evropskim razmjerama: Dubrovnik-Zagreb-Beč-Brno.Prag, tako da je ova linija povezala Jadran sa centralnom Evropom i druga, Torino-Milano-Venecija-Beograd-Bukurešt čime je otvorena komunikacija istok-zapad a jugoistočnoj Evropi 1937.godine dolazi do potpune medernizacije flote AEROPUTA sa četiri aviona tipa LOKID L-10 sa deset sjedišta i brzinom 275km/h, potpuno metalne konstrukcije.Godine 1939. dolazi do ukidanja skoro svih linija zbog poznatih ratnih događanja u Evropi.AEROPUT je prestao sa radom u maju 1941. godine.Avioni su uglavnom uništeni bombardovanjem hangara AEROPUT-a  u Zemunu.Međutim, jedan dio se koristio za transport Vlade u Egipat.Nijemci su oborili jedan Lokid kod Soluna, ali posada preživljava.Aerodrom Butmir koji je predratno uglavnom korišten za sportsko letenje, početkom rata, nakon Njemačke invazije pretvara se u veoma jaku LUFTVAFE Bazu(jednu od najvećih na Balkanu).
Tu su uglavnom bile bazirane ŠTUKE/FOKER VULF.Rajlovac je tokom rata bio vojni aerodrom avijacije tadašnje marionetske države NDH.Za ovaj aerodrom vezana je poznata partizanska diverzantska akcija paljenja neprijateljskih aviona, pa su tako uništene tri eskadrile.
1944.godine Čikaškom konvencijom je osnovana Međunarodna organizacija za civilno vazduhoplovstvo-ICAO.Naša zmelja je također potpisnica Čikaške konvencije, pa su i propisi i norme koje se odnose na problematiku aerodroma u  saglasnostima sa preporukama ICAO-a.
Nakon ratnih dejstva,18.marta 1947.godine je donesena odluka o osnivanju civilne kompanije.Tako se 1.aprila 1947.godine formirala nova kompanija Jugoslovenski aerotransport-JAT.Flotu JAT je činilo pet zrakoplova DAGLAS DC-3 I tri trofejna JUNKERSA JU52.Paralelno sa osnivanjem JAT-a, osniva se i druga aviokompanija pod nazivom JUSTA(Jugoslovensko-Sovjetska aviokompanija).Ova kompanija, u početku ugrožava JAT i nastoji  ga istisnuti zbog Ruske želje za dominacijom.Nakon kratkog vremena, JUSTA prestaje postojati , tako da dolazi ponovni period ekspanzije JAT-a.Godine 1950. Otvaraju se nove liniije prema Cirihu, Minhenu, Frankfurtu, Solunu, Atini, Parizu…

No votes yet.
Please wait…

Prijavi se

Detalji dokumenta

Više u Saobraćaj

Više u Skripte

Komentari