Komparativno pravna historija

Pitanja i odgovori (prva parcijala):
1. Periodizacija:

a) Tipološka (prema društ.-ekonomsk. formacijama – zasniva se na razvoju društvenih odnosa): historiju ljudskog društva dijeli na 5 glavnih perioda

(1) Prvobitna zajednica (glavne etape: divljaštvo i barbarstvo),
(2) Robovlasništvo (starije tzv. orijentalne despotije, i mlađe tzv. antičke države)
(3) Feudalizam (ranofeudalne – patrimonijalne; razvijene, tj. staleške i kasnofeudalne, tj. apsolutne monarhije).
(4) Kapitalizam (faza industrijskog kapi¬tala – liberalizam, faza finansijskog kapitala – imperijalizam i najnovija – državni kapitalizam) i
(5) Socijalističko društvo (i danas postoji, naporedo sa kapitalizmom).

b) Hronološka periodizacija (zasniva se na vremenskom redoslijedu činjenica: stari, srednji i novi vijek)

– U starom vijeku postojala je periodizacija koja je historiju dijelila na četiri carstva: Asirsko, Persijsko, Grčko-Makedonsko i Rimsko.
– Novu periodizaciju “donosi tek razdoblje humanizma, koje historija ljudskog društva dijeli na stari, srednji i novi vijek”.
– Za neke historičare 476. godina – pad Zapadnog rimskog carstva, uzeta je kao kraj starog i početak srednjeg vijeka, a većina smatra da početak novog vijeka treba računati od izbi¬janja prvih buržoaskih revolucija: u Nizozemskoj 1579., u Engleskoj 1642., i posebno u Francuskoj 1789. godine.
A. PRVOBITNAZAJEDICA
2. Društvena podjela rada – s posebnim osvrtom na odlike gensa ili roda?
Odlike gensa ili roda kod Irokeza u plemenu Savaku koje je našao Morgan su: bira svog starješinu i poglavicu, gdje su izbor morali potvrditi i ostali gensovi, vlast starješine gensa je moralna i očinska bez prinudnih sredstava, i gens i plemensko vijeće može birati ili smijeniti starješinu, nijedan član roda se nije smio ženiti u okviru gensa, imanje iza umrlih je ostajalo ostalim članovima gensa jer djeca nisu mogla naslijediti oca s obzirom da je pripadnik drugog gensa, djeca pripadaju gensu svojih majki, gensovi su se uzajamno pomagali i štitili u odnosu na strance, rod je imao zajedničko ime, u rodu su se mogli usvajati stranci(adopcija), svi pripadnici roda su imali zajedničke vjerske svečanosti, kult i običaj, rod je imao zajedničko mjesto za sahranu i imao je skupštinu svojih muških i ženskih odraslih članova koji su imali jednako pravo glasa.
3.Vojna demokratija kao prelazni oblik iz prvobitne zajednice ka državi.
To je prelazni oblik organizacije ljudskog društva – od prvobitne zajednice ka državi i najviši oblik organizacije rodovsko-plemenskog društva, odnosno ustanova zajednička svim barbarima, neposredno pred formiranje klasnog društva i države (poznavali su je kako stari Grci i Rimljani, tako i Germani i Stari Slaveni). Organi vojne demokratije i njihove nadležnosti su: plemenski starješina ili vojskovođa,vijeće rodovskih starješina i- plemenska ili narodna skupština. Pravo učešća na skupštini imali su svi za oružje sposobni muškarci kao ratnici, odnosno vojnici;nadležnosti skupštine: birala je vojskovođu i odlučivala o najvažnijim pitanjima za život plemena, posebno o ratu i miru. Kako su plemensku skupštinu činili vojnici, a u njoj su se sve odluke donosile voljom većine, to jest demokratski, to se cijeli taj društveni sistem naziva vojnom demokratijom.
B. ROBOVLASNIŠTVO
4. Robovlasništvo – opći pojmovi
Sa pojavom robovlasništva počinje treći veliki stupanj u historiji čovječanstva: civilizacija. U odnosu na divljaštvo i barbarstvo, osnovne odlike civilizacije su: nastanak države, pojava i nastanak pismenostiu njenim raznim vidovima (od ideografskog do fonetskog.Termin robovlasništvo nastao je u sovjetskoj historiografiji. Nasuprot tome i prije toga, Karl Marks je samo govorio o azijskom i antičkom načinu proizvodnje koje je razjasnio u svom predgovoru Prilogu kritici političke ekonomije: pod azijskim načinom proizvodnje Marks je podrazumijevao tzv. orijentalne despotije Bliskog i starog istoka; pod antičkim načinom proizvodnje Marks je podrazumijevao evropsko-mediteranski svijet, t.j. Staru Grčku i Rim. Bez obzira na sve terminološke razlike, osnovna je zajednička karakteristika svih robovlasničkih društava – slična klasna struktura, koja se sastoji od dva socijalna pola: robovlasnika i robova
Istočnjačke despotije (stari istok), Egipat i Babilon
5. Države starog istoka – opšte karakteristike država Starog istoka?
Opšte karakteristike Starog istoka ili istočnih despotija su: očuvanje kolektivne baštine i slab razvoj privatne svojine nad zemljom, nastale su u dolinama velikih rijeka gdje su se bavili zemljoradnjom, vještačkim navodnjavanjem površina koje su obrađivali, kolektivno posjedovanje robova kao radne snage(bili su državni ili su pripadali hramovima), sadržavale su elemente patrijarhalnog života, a u Egiptu su se osjećali tragovi i matrijarhata, vlast je organizovana centralistički (sva vlast je u rukama jednog čovjeka,vladara).