Krivicno pravo

1.POJAM KRIVICNOG PRAVA
Osnovni cilj i svrha postojanja krivicnog prava kao grane pozitivnog prava jeste obavljanje zastitne funkcije.Ta se zastita ostvaruje propisivanjem odredjenih ponasanja kao krivicnih djela i propisivanjem krivicnih sankcija za ta djela,kao i uslova za njihovu primenu prema uciniocima krivicnih djela.Krivicno pravo je zakonsko pravo tj.pravo koje je zasnovano na zakonu.Za razliku od ostalih grana prava u kojima i drugi pravni akti sadrze pravne norme,jedini akt kojim se moze propisati krivicnopravna norma jeste zakon.Krivicno pravo proglasava odredjena ljudska ponasanja krivicnim djelima istovremeno predvidjajuci za njih kaznu,odnosno neku drugu krivicnu sankciju.Njegov cilj jeste da djeluje na ponasanje covjeka.Krivicno pravo moze da funkcionise samo ako primjena krivicnih sankcija u jednom drustvu predstavlja izuzetak,ako se one primjenjuju samo u odnosu na jedan manji broj clanova tog drustva.Krivicno pravo shvaceno kao sistem zakonskih normi i kao dio pozitivnog prava,polazeci od tradicionalne podjele na krivicno pravo u objektivnom i subjektivnom smislu,predstavljalo bi krivicno pravo u objektivnom smislu.Krivicno pravo u subjektivnom smislu jeste pravo na kaznjavanje (ius puniendi).Ono pripada samo drzavi.Ostvarivanje tog prava zasniva se na drzavnoj prinudi,te je stoga i krivicno pravo kao grana prava i kao dio javnog prava izrazito drzavno pravo.U pogledu naziva ove grane prava u vecini zemalja koristi se naziv kazneno pravo.Naziv krivicno pravo koji se kod nas koristi od kraja XIX-vijeka,prihvatljiviji je ne samo za-to sto danas kazna nije jedina krivicna sankcija,vec i zato sto se on vezuje za centralni po-jam na kome se zasniva krivicno pravo,za krivicu.Krivicno pravo i krivicne sankcije nisu jedino sredstvo kojma se mogu suzbijati dru-stveno opasna ponasanja.Da bi se zastitilo od takvih ponasanja,savremeno drustvo ima na raspolaganju vise mogucnosti i sredstava.Ta sredstva po svojoj prirodi mogu biti vrlo ra-zlicita.Uobicajena je njihova podjela na represivna i preventivna.Prva za cilj imaju pri-mjenu sankcije u odnosu na vec ucinjeno krivicno djelo,okrenuta su proslosti,dok se dru-gima nastoji sprijeciti drustveno opasno ponasanje prije nego sto je ucinjeno tj.okrenuta su ka buducnosti.U represivna sredstva se prije svega ubraja krivicno pravo,a u preventi-vna razne mjere i aktivnosti u oblasti socijalne politike shvacene u najsirem smislu.
2.POJAM KRIVICNOG ZAKONA I KRIVICNOG ZAKONODAVSTVA
Krivicni zakon je zakonska norma kojom se regulise neko pitanje iz oblasti krivicnog prava,bilo njegovog opsteg,bilo posebnog dijela.Krivicno zakonodavstvo se moze odrediti kao skup,ili sistem krivicnih zakona koji va-ze u jednoj zemlji,pod cime se podrazumijevaju svi zakoni koji regulisu krivicnopravnu materiju.Krivicno zakonodavstvo u Srbiji cine KZ,kao i Zakon o maloljetnim uciniocima krivi-cnih djela i krivcnopravnoj zastiti maloljetnih lica,a u Crnoj Gori Krivicni zakonik Repu-blike Crne Gore,kao i sporedno krivicno zakonodavstvo tj.krivicnopravne odredbe koje sadrze pojedini zakoni obe republike,odnosno drzave clanice.Osim razlikovanja na materijalno i procesno krivicno zakonodavstvo,u okviru materi-jalnog krivicnog zakonodavstva pravi se distinkcija izmedju osnovnog i posebnog (spore-dnog) krivicnog zakonodavstva.U Srbiji se osnovno krivicno zakonodavstvo nalazi u Krivicnom Zakoniku Rpeublike Srbije i ZOMUKD,a u Crnoj Gori u Krivicnom Zakoniku Republike Crne Gore.Posebno,ili sporedno krivicno zakonodavstvo nalazi se u zakonima koji regulisu vrlo razlicite oblasti.

3.MJESTO KRIVICNOG PRAVA U PRAVNOM SISTEMU
Krivicno pravo zajedno sa ostalim granama prava cini pravni sistem jedne zemlje.To podrazumijeva medjusobnu povezanost pojedinih grana prava.Naime ono nema neku jasno ogranicenu oblast drustvenih odnosa koju samostalno regulise.To su sfere koje su vec predmet regulisanja pojedinih grana prava u kojima,u izvjesnim slucajevima,krivi-cno pravo mora da intrevenise jer pravna zastita putem drugih grana prava nije dovoljna.
3.1.Krivicno pravo i kazneno pravo u sirem smisluKazneno pravo u sirem smislu obuhvata vise grana prava koje su srodne,ili imaju iste ciljeve i koje se medjusobno dopunjavaju.Osim krivicnog prava koje se ponekad naziva i materijalnim krivicnim pravom,tu spadaju krivicno procesno pravo,krivicno izvrsno pra-vo,pravo o privrednim prestupima i prekrsajno pravo.Odnos krivicnog prava i krivicnog procesnog prava moze se ukratko odrediti kao odnos sustine i forme tj.krivicno procesno pravo omogucava primjenu krivicnog prava.Krivicno izvrsno pravo regulise postupak izvrsenja krivicnih sankcija i takodje je u fu-nkciji primjene krivicnog prava tj.omogucava finalni stadijum te primjene.Odnos krivicnog prava,prava o privrednim prestupima i prekrsajnog prava odredjen je prije svega vrstom i karaktera delikata koje ove tri grane prava predvidjaju.To su:krivicna djela,privredni prestupi i prekrsaji.
3.2.Krivicno pravo i Ustavno pravo – Modjusobnu vezu ove dvije grane prava karakterise prije svega to sto i krivicno pravo, kao i druge grane prava,mora da polazi od odredjenih ustavnih nacela.U tom pogledu po-seban znacaj za krivicno pravo imaju neka ustavna nacela,kao sto je nacelo zakonitosti. Osim toga,ustavno pravo regulise i neka pitanja koja spadaju u krivicnopravnu materiju te ih je u krivicnom pravu neophodno konkretizovati.To je slucaj kada ustav nalaze krivi-cnopravnu zastitu nekih vrijednosti,bilo eksplicitno sto je redje,bilo tako sto jamci odre-djena parva i slobode gradjana od kojih mnoga zahtijevaju po svojoj prirodi i krivicno-pravnu zastitu.
3.3.Krivicno pravo i druge grane prava – Krivicno pravo nastoji da pruzi zastitu vrlo heterogenim sdobrima,i zbog toga ima veze sa skoro svim granama prava.Ponekad se kaze da je krivicno pravo poslednja linija u odbrani drustva.Otuda postoji supsidijarni i akcesorni karakter krivicnog prava.Supsidija-rni karakter krivicnog prava podrazumijeva da krivicnopravna intervencija dolazi u obzir samo kada se drugim granama prava ne moze obezbijediti dovoljno efikasna zastita.Akce-sornost krivicnog prava znaci da ono po pravilu ne stvara pravna dobra koja stiti,da ih ono vec nalazi u oblasti drugih grana prava i to u formi u kojoj vec postoje u tim granama prava.To vodi i tome da se u pogledu jednog dijela terminologije krivicno pravo u odre-djenoj mjeri sluzi terminologijom drugih grana prava.