Akutne povrede zglobova u sportu

Akutne povrede zglobova u sportu

UVOD

Sportske povrede odnose se na vrste povreda koje se javljaju tokom sportskih aktivnosti ili bilo koje fizičke aktivnosti. Iako je moguće povrijediti bilo koji dio tijela, tokom bavljenja sportom, izraz sportska povreda obično se koristi kada su u pitanju povrede mišićno-koštanog sistema.
Prije nego se počne bilo koji program oporavka i jačanja poslije povrede, važno je, prije svega, uspostaviti tačnu dijagnozu povrede i dobro isplanirati plan i program rehabilitacije i jačanja, kao i dobro razumjeti ciljeve. Većina programa rehabilitacije i jačanja ima nekoliko faza. Skoro svi programi rehabilitacije i jačanja proći će kroz prvu ili akutnu fazu, tj. fazu neposredno nakon povrede, zatim, srednju ili rehabilitacijsku fazu, tj. fazu u kojoj je cilj vratiti normalno kretanje i snagu, i na kraju funkcionalnu ili sportsko specifičnu fazu, tj. fazu u kojoj su vježbe više relevantne za aktivnost. Takođe, važno je napomenuti da oporavljanje od povreda postaje mnogo teže kako se vremenom stari. Starijim mišićnim vlaknima, tetivama i ligamentima je potrebno više vremena da se oporave.
Generalno, postoje uglavnom tri vrste povreda, a to su: akutne, sub-akutne i hronične.
S obzorom na tematiku ovog diplomskog rada, akcenat će biti na akutnim povredama i povredama zglobova.
Akutne povrede javljaju se odmah, a neke od primjera su sparing gležanj, kidanje mišića ili lomljenje noge. Postoji više faktora koji doprinose akutnim povredama, a to su: loša prehrana, neuspješno zagrijavanje, loša tehnika izvođenja, pa čak i loša sreća. Akutne povrede su obično ozbiljne i teški treninzi se ne preporučuju u fazi rehabilitacije.
Kroz ovaj diplomski rad, najviše pažnje biće posvećeno povredama ramena, koljena, skočnog zgloba kao i prevencijama od povreda u sportu.

1.    SPORTSKE POVREDE

Kako je takmičarski sport usmjeren ka postizanju što boljih rezultata, tako sportisti, a i ljudi koji ih vode ka postizanju vrhunskih rezultata, pokušavaju da pronađu nove metode u tehnologiji sportskog treninga. Sve veći obim i inteztitet treninga, zahjtevi za postizanjem što veće brzine kretanja, brzine pojedinačne reakcije, zahjtevi za generisanjem što veće sile u pojedinim sportovima, samo su neki od faktora koji dovode do stanja koja prevazilaze zonu maksimalne adaptacije organizma, i uz sadejstvo drugih faktora (zamora, nedovoljne fizičke pripremljenosti, loše organizovanog treninga, neadekvatnog ili nedovoljnog zagrevanja, nedostatka koncentracije), povećavaju mogućnost nastajanja povreda.
Sportske povrede predstavljaju povrede nastale kao posjledica sportske aktivnosti. U širem smislu to su sve povrede nastale tokom sportske aktivnosti (potres mozga, prelom nosa…). U užem smislu predstavljaju povrede lokomotornog sistema, tj. sistema za kretanje (mišići, tetive, ligamenti, zglobovi, kosti). Kako su u profesionalnom, kao i u rekreativnom sportu, dominatne povrede sistema za kretanje, pod sportskim povredama podrazumijevamo povrede lokomotornog sistema.
Akutne povrede nastaju kao posljedica trenutnog dejstva snažne sile (pokret ili kontakt), koja prevazilazi kompenzatorne sposobnosti našeg tijela i dovodi do mehaničkog oštećenja tkiva. Meka tkiva (mišići, ligamenti, tetive) lokomotornog sistema daju potporu našim zglobovima i sprečavaju nastanak povrede. Oni se suprostavljaju sili koja djeluje na naše tijelo do odrđene granice, posle čega dolazi do narušavanja strukture mekih tkiva (istegnuća, parcijalno ili potpuno kidanje struktura).
Hronične povrede još se nazivaju i povrede preopterećenja. One su posljedica ponavljanog, učestalog dejstva sile, pri ponavljanim stereotipnim pokretima karakterističnim za određenu vrstu sporta. Dejstvo sile na lokalno tkivo je kumulativnog karaktera, stvarajući ponavljane mikrotraume, dok se ne prevaziđu sposobnosti regeneracije lokalnog tkiva. Povrede prenaprezanja pogađaju pretežno tkiva koja u sportu trpe zbog ponavljanih pokreta i nakupljanja mehaničkog stresa: tetive, pripoji tetiva za kost, mjesta na kojima je izraženo mehaničko trenje i pritisak, dijelovi kosti na kojima se presjecaju sile opterećenja. Najčešće vrste povreda kod sindroma prenaprezanja su: tendinitisi (upale tetiva); povreda ligamenata koljena; entezitisi (upale pripoja tetiva za kost); burzitisi (upale burze – “sluzne kese”, čiji veliki broj u našem tijelu ima ulogu da amortizuje posljedice izraženog trenja i pritiska u lokomotornom sistemu); stres prelomi (prelomi koji nastaju usled ponavljanog mehaničkog stresa na određene dijelove kosti).