Regionalno turističko organizovanje i formiranje klastera na primjeru Boke Kotorske

UVOD
Mnoge zemlje prihvataju koncept formiranja klastera kao osnovnu strategiju poboljšanja ekonomskog razvoja. Ovakav koncept zahtijeva timski pristup parametrima koji formiraju jedan klaster i utiču na regionalni razvoj. Na lokalnom nivou je primjetna glavna aktivnost subjekata, koji imaju zajednički cilj.Unaprjeđujući poslovanje postižu uspjeh u određenim djelatnostima i pospješuju razvoj slabije razvijenih djelatnosti.
Formiranje regionalnih klastera ima za cilj da postigne održivost na svim nivoima i da postigne sinergiju između svih subjekata/učesnika u kreiranju strategije razvoja. Potrebno je pratiti turističko tržište i biti realan u planiranju na osnovu potencijala jedne zemlje. Formiranjem klastera treba postići zapošljavanje novih kadrova, dovođenje interesnih grupa i uključivanje što većeg broja privrednih djelatnosti.Kada se oformi i sprovede plan razvoja, treba napraviti paralelu između planiranog i postignutog, kako bi se imao uvid u sve prednosti i mane jednog turističkog proizvoda.
1. POJAM TURISTIČKE DESTINACIJE

Riječ destinacija potiče od latinske riječi destination, što u prevodu znači odredište, cilj. U anglosaksonskoj literaturi se susrećemo sa terminom resort, što znači mjesto za odmor. Međutim, kada definišemo pojam turistička destinacija, vidimo da se znatno razlikuje od pojma destinacija ili resort.
Turistička destinacija je uža ili šira prostorna cjelina koja može biti svako mjesto koje raspolaže turističkim kapacitetima i u kom se ostvaruje promet, kao i svaka regija u kojoj se nalazi više turističkih centara. Takođe, turističku destinaciju možemo objasniti i kao kompleks različitih rekreativnih i društvenih sadržaja na jednom lokalitetu. Pod destinacijom je najbolje podrazumijevati jedno ili više mjesta u kojima turisti borave, to mogu biti oblasti, ali i zemlja u okviru koje oni putuju.
Nakon nekog vremena turisti su potrošači, odnosno korisnici usluga, koji su spremni da plate prirodne ljepote, kao i svoje želje i navike. Sa ovim dolazimo i do pojma turističko mjesto koje je prije svega prepoznatljivo po velikoj koncentraciji gostiju, ali i po sadržajima kao što su parkovi, šetališta, dvorane, kazina, muzičke i druge kulturne manifestacije.

1.1 Životni ciklus turističke destinacije
Pod životnim ciklusom se podrazumijevaju faze kroz koje prolazi jedna destinacija, od uvođenja na tržište, pa sve do zadržavanja i opstajanja na tržištu. Životni ciklus turističke destinacije se često naziva i evolucionim ciklusom. Prolazi kroz sledeće faze: istraživanja, uključenja, razvoja, konsolidacije i stagnacije . Kada je u pitanju opstanak jedne turističke destinacije na tržištu, moramo uzeti u obzir prostorni element. Takođe, evolutivni ciklus se posmatra i sa gledišta tražnje, odnosno prema tipovima posjetilaca i njihovim očekivanjima.
Faza uključenja podrazumijeva lokalnu inicijativu za širenje propagande posjetiocima, u cilju sticanja novih posjetilaca i zadržavanja starih.Vrši se pritisak za obezbjeđivanje infrastrukture.U ovoj fazi su osjetne oscilacije u posjetama.U toku razvojne faze osjetniji je broj posjeta, čiji se broj nekada izjednačavasa brojem lokalnog stanovništa, a često ga i nadmašuje. Eksterne kompanije ulažu u nove objekte, koji mogu izmjeniti izgled destinacije. U fazi konsolidacije dolazi do opadanja stopa rasta broja posjetilaca, iako u apsolutnim iznosima broj raste i prelazi broj stalnih stanovnika. U ovoj fazi destinacija je u potpunosti dio turističke industrije. Period kada destinacija gubi na atraktivnosti je faza stagnacije i oslanja se na ponovne posjete i poslovno korišćenje objekata. Glavni problem je, uglavnom, održanje broja posjetilaca.Primjetna je prisutnost značajnih ekoloških, socijalnih i ekonomskih problema.Nepovratno gubljenje gostiju je jasan znak da je počela faza opadanja. Turistički objekti dobijaju drugu namjenu, a destinacija se oslanja na dnevne izlete, vikend turiste i slično. Vlasti bi mogle početi oživljavanje destinacije i osmisliti plan o novoj upotrebi objekata, a možda i kompletnoj reorganizaciji.