Metodika

1.Ciljevi nastave književnosti i maternjeg jezika

Nastava je planska i masovna društvena delatnost na polju obrazovanja, vaspitanja i pripremanja za rad novih naraštaja. Zbog toga su nastavni ciljevi vrlo raznovrsni, a didaktika ih svrstava u obrazovne (saznajne), vaspitne (odgojne) i praktične (funkcionalne) ciljeve.
Ciljeve na području obrazovanja, vaspitanja i sticanja radnih umenja zajedno sa školama i prosvetnim ustanovama ostvaruju i drugi društveni činioci (porodica, društvena sredina, radne prganizacije, kulturne i naučne ustanove, umetnost i sredstva javnog opštenja: štampa, radio, film i televizija). Zajdnički cilj je suprotstavljanje negativnom uticaju pojedinih društvenih pojava (kič, pornografija, sujeverje, olako shvatanje rada i života).

Obrazovni ciljevi

Obrazovni ciljevi se odnose na sticanje znanja pomoću raznih oblika nastavnog podsticanja i slobodnih aktivnosti učenika. Oni se ostvaruju usvajanjem onih programskih sadržaja koji zahtevaju izučavanje, razumevanje i pamćenje. Usmereni su prema upoznavanju i shvatanju odgovarajućih pojmova, činjenica, pojava i zakonitosti. Utiču na pojmovno bogaćenje učenika i širenje novih saznajnih vidika. Pomoću njih se razvija kritičko mišljenje, usvaja naučni pogled na svet i ostvaruje obrazovna uloga nastave.
Obrazovni ciljevi u nastavi književnosti i maternjeg jezika: pručavanje književnih dela, upoznavanje književnoteorijskih pojmova, saznavanje prototipske osnove i stvaralačke istorije dela, upoznavanje jezičkih pojava i pojmova, normativne gramatike i stilskih mogućnosti jezika, razumevanje lingvističke i književnonaučne terminologije i sl.
Obrazovni ciljevi u nastavi književnosti prvenstveno se odnose na uviđanje i saznanje estetskog sveta i stvaralačkih postupaka u njegovoj strukturi. Zato se u školskom proučavanju umetničkih tekstova uvek treba služiti precizno postavljenim ciljevima koji se postupno ostvaruju i grupišu u sistematičan i funkcionalan skup. Ako pri obradi nekog književnog dela želimo da ga učenici dublje dožive, onda se taj uopšteni cilj može ostvariti jedino preko niza podređenih, vrlo konkretnih i preciznih ciljeva. Tako pri tumačenju nekog epskog dela opšta svrha (uspešno doživljavanje, tumačenje i shvatanje umetničkog ostvarenja) grana u više elementarnih i konvergentnih ciljeva. Elementarni ciljevi koji su imanentni epskom delu bili bi usmereni na proučavanje najbitnijih umetničkih činilaca kao što su: tematika, fabula, siže, kompozicija, motivi, umetničke slike, motivacioni sistem, likovi, važniji oblici kazivanja…
Svaki strukturni činilac dobija u nastavi onaj stepen celishodnosti koji odgovara njegovoj umetničkoj funkciji u konkretnom delu. Treba imati u vidu da odsustvo nekih znakova i strukturnih elemenata može da ima veoma značajnu umetničku ulogu. U takvim slučajevima elementarni ciljevi mogu se vezivati i za istraživanje estetičke funkcije minus – prisustva pojedinih znakovnih vrednosti.
Obrazovna moć umetničke književnosti prerasta svoje estetičke okvire i širi se na upoznavanje objektivne stvarnosti i života ljudi u raznim vremenima i podnebljima.
Nastavi književnosti preti povremeno opasnost od nekritičkih i nasilnih obrazovnih ciljeva koji se kose sa značenjima i porukama pojedinih umetničkih tekstova (Nečista krv – dešava se da se ospe drvlje i kamenje po patrijarhalnoj zajednici).