Pedagogija

T R I   A S P E K T A   O D G O J A
Postoje tri aspekta odgoja i to: društveno – generacijski, individualni i interakcijsko – komunikacijski. Moramo naglasiti da sa prvog aspekta posmatramo odgoja kao pojavu, s drugog kao proces, a strećeg kao djelatnost.
Drustveno-generacijski aspekt odgoja
S društvenog aspekta odgoj sagledavamo kao generacijsku pojavu. Sagledan s tog aspekta odgoj možemo definisati kao prijenos iskustava, znanja i uopšte socijalnog naslijeđa sa starije generacije na mlađu. Taj aspekt odgoja sagledan povijesno javlja nam se kao proces osvještavanja odgoja, koji je započeo onog momenta kad je čovjek služeći se govorom akumulirao svoje iskustvo i prenio ga na mlađi naraštaj. Na tom stupnju razvoja odgoj je neosviješten i odvija se u neposrednom procesu rada i života. Pojava pisma uvjetuje pojavu škole kao društvene institucije, postupno se proces odgoja osvještava i sve više institucionalizira. Govor pismo, štampa i elektronika osnovni su pronalasci koji su utjecali bitno na promjene u odgoju, posebno u pogledu akumuliranja i prenosšenja informacija sa starije generacije na mlađu.
Bitna obilježja odgoja kao generacijske pojave:
Društvena pojava       – po nastanku
– po funkciji
Povijesna pojava       –  klasni karakter
– političko obilježje
– prenosi socijalno  nasljeđe
Individualni aspekt odgoja
Dok smo odgoj u prvom slučaju posmatrali s aspekta društva i generacije, sada želimo sagledati tu istu pojavu u odnosu na razvoj pojedine ličnosti. Odgoj jedne generacije posljedica je odgajanja svake pojedine ličnosti. Odgoj ličnosti se ne može vršiti izvan društva jer je ličnost u najužoj povezanosti s društvom i nemože niti postojati izvan društva.
Drugi aspekt odgoja nazvali smo individualni, jer se odnosi na razvoj ličnosti. Dok je proučavanje prvog apekta više sociološko – filozofski fundirano, dotle je drugi aspekt pretežno psihološki. Gledajući s tog aspekta odgoj možemo definirati kao svjesno i namjerno djelovanje, odnosno samodjelovanje na razvoj fizičkih i psihičkih osobina i svojstava ličnosti pojedinca.
Sagledan s ovog aspekta odgoj je povezan s razvojem ličnosti, a iz psihologije nam je poznato da se razvoj odvija pod utjecajem sazrijevanja i učenja. Pod pojmom individua podrazumjevamo biološko biće čovjeka koje se razvija pod utjecajem naslijeđa. Individua predstavlja osnovu za razvoj ličnosti. Čovjek se kao ličnost ostvaruje u društvu. U procesu odgoja individua postaje ličnost. Pojam ličnosti je veoma složen, te ga možemo definirati s psihološkog, filozofskog i antropološkog aspekta. Postoje različite definicije ličnosti od kojih ćemo izdvojiti  Allportovu: Ličnost je dinamička organizacija onih psihofizičkih sistema unutar individue koji određuju njeno karakteristično ponašanje i njen karakterističan način mišljenja.
Mada je razvoj jedinstven proces, u razvojnoj se psihologiji promatraju pojedini aspekti kao što su: psihomotorni, kognitivni, emocionalni i socijalni razvoj koji su međusobno povezani i uvjetovani. Promjene koje se javljaju tokom razvoja rezultat su sazrijevanja (mutacija). Promjene koje nastaju sazrijevanjem preduvijet su učenju. Dok je za sazrijevanje nažno naslijeđe, za učenje je važna vlastita aktivnost pojedinca. Učenje je progresivno i relativno trajno mjenjanje individue  pod utjecajem njezine vlastite aktivnosti do koje dolazi bilo poticajima iz sredine, bilo unutarnjim poticajima iz same individue.