Pojam sociologije i njen odnos sa drugim drustvenim naukama

UVOD
Društveni život ljudi odvija se između nestabilnosti, neizvesnosti, haosa, rata i izvesnosti, stabilnosti, poretka, mira. Nauka koja pokušava da na sistematski i metodički način opiše, imenuje, klasifikuje, analizira, objasni i razume svekoliku složenost društvenih odnosa, ustanova i vrednosti, naziva se sociologija. NJeno polje proučavanja određuju sami sociolozi i kreću se od problema celine društva do problema u malim društvenim grupama.
Pored proučavanja društva u celini, sociologija proučava i pojedine društvene pojave (događaje), odnose između društvenih grupa, društvene institucije i delatnosti i utvrđuje ono što je opšte u pojavi.
Svako od nas vidi lekara u bolnici ili prodavca u pekari a sociolog u tome otkriva pripadnike pojedinih profesija ili obavljanje društvene uloge. Mi zapažamo bogate i siromašne građane, a sociolog ih vidi kao pripadnike društvenih klasa i slojeva. LJudi su živeli u socijalizmu i kapitalizmu, ili teže njihovom ostvarivanju, a sociolog u tome nalazi određeni društveni odnos. Posmatranje demonstracija na ulici ili štrajka za sociologa je izraz nekog sukoba u društvu. Kada odlazimo u školu, bolnicu, vojsku, crkvu, policiju, mi odlazimo u društvenu instituciju a ne u običnu zgradu.
Profesija, klase i slojevi, društveni odnos, sukob, institucije su ono što je opštost u društvu i to su sociološke kategorije kojima izražavamo bogatstvo i raznovrsnost pojedinačnog iskustva.

PREDMET SOCIOLOGIJE

Osnivači sociologije su O. Kont, H. Spenser, K. Marks. Svi oni su davali svoju definiciju predmeta sociologije.
Nastala je pre skoro 170. godina kada je Ogist Kont u „Tečaju pozitivne filozofije“ određuje kao nauku koja treba da proučava ljudsko društvo kao celinu.
Tokom razvoja proučavala je ne samo ljudsko društvo kao celinu – ukupnost društvenih pojava, već i pojedine društvene pojave pa se od početka 20. veka govori o opštoj sociologiji i posebnim sociologijama.
Veliki broj definicija naveo je Huntigtona da kaže da je sociologija ono što pod tim podrazumevaju oni naučnici koji sebe smatraju sociolozima.
Uzroci teškoća u definisanju predmeta:
1. u oblasti društvenog života ne mogu se zahtevati stroge definicije kao u geometriji
2. zbog njene relativne mladosti nema jedinstva teorijskog i empirijskog istraživanja
3. klasno je determinisana, u zavisnosti od položaja sociologa u društvu različito se definiše njen predmet, određuju njeni zadaci i tumače društvene pojave
Struktura globalnog društva kao i odnose između njegovih užih delova, razvoj društvenih celina, pitanja su koja su neobilazna u empirijskom i teorijskom studiju ove nauke. Pa ipak, sociologija istražuje i pokušava da reši društvene probleme. NJih je mnogo i sreću se u svakodnevnom životu koliko i u istorijskim razdobljima. Sociologija, kao racionalna misao o društvu, pokušava da identifikuje i opiše društvene probleme, da ih objasni na deterministički način, odnosno razume i da eventualno predloži određena teorijska i praktična rešenja. Ona, prema tome, nije normativna nauka (poput prava ili morala) i ne polazi od određenih normi da bi iz njih izvela praktična ponašanja. Ona istražuje društvene činjenice i analizira ih sociološkim pojmovima.
Određivanju predmeta opšte sociologije su najpre pristupili njeni osnivači Ogist Kont, Herbert Spenser i Karl Marks, ali u tome nisu u potpunosti uspeli, jer te definicije nisu bile adekvatne njihovim idejama o zakonitostima društvenog života. Slično je bilo i kod drugih teoretičara. Zbog različitih pristupa pojedinim društvenim pojavama i procesima javljale su se, dakle, i različite definicije predmeta opšte sociologije. Smatrano je, «da je sociologija nauka o društvenim grupama (Bogardus), ili nauka o oblicima organizovanja ljudi (Ziml), a Pirtin Sorokin je smatrao da je sociologija nauka o opštim svojstvima klasa, socijalnih pojava i odnosa među njima.»
U novije vreme javlja se tendencija poistovećivanja sociologije sa opisnom sociologijom, čiji predmet jeste opisivanje i objašnjavanje konkretnih društvenih pojava, manjih društvenih grupa ili individualnih radnji i ponašanja. Neki teoretičari smatraju da sociološka istraživanja i razmatranja treba usmeriti na razumevanje i smišljeno shvatanje uzročnih veza i uticaja u društvenim tokovima i pojavama. Izvorište ovakvog mišljenja su radovi Maksa Vebera.
Da li sociologija treba da ispituje prošlost, tj. razvitak društva i njegove zakonitosti, ili da se prvenstveno, bavi sadašnjošću, odnosno problemima savremenog društva? Odgovor je, naravno, dvodimenzionalan što znači da sociologija mora saznavati prošlost da bi mogla iznalaziti rešenja za savremene društvene probleme.