Ekonomski činioci međunarodne bezbijednosti

EKONOMSKI OKVIR MEĐUNARODNE BEZBJEDNOSTI

Apstrakt:
U ovo radu bavićemo se razvojem koncepta ekonomske bezbjednosti i njegovim uticajem na savremeni bezbjedonosni diskurs. Na samom početku rada definisaćemo pojam bezbjednosti, koji će nam biti kamen temeljac za dalje. Kao primjer iz istorije, razradićemo dio iz  Smitove knjige „Bogatstvo naroda“, koji se naziva „O rashodima za odbranu“. U nastvaku ćemo definisati sam pojam ekonomske bezbjednosti kao i to šta sve može biti referentni objekat ekonomske bezbjednosti. Na kraju samog rada utrdićemo šta se to javlja kao najčešća prijetnja ekonomske bezbjednosti i gdje se najviše griješi pri izračunavanju „cijene bezbjednoti“.
Ključne riječi: ekonomska bezbjednost, referentni objekat ekonomske bezbjensoti, prijetnje ekonomske bezbjednosti.

1. UVOD
Kako bi se kasnije detaljnije mogli baviti relacijom bezbjednosti i ekonomije, biće nam od značaja da ukratko definišemo sam pojam bezbjednosti i razvoj bezbjedonosnih studija. Etimološko značenje riječi bezbjednost potiče od prefiksa bez (nepostojanje, odsustvo) i riječi bijeda (veliko siromaštvo) i predstavlja stanje onoga koje je zaštićen od opasnosti, siguran, osiguran, bezopasan.  Pojam bezbjednost prožima sva savremena društva i nema saglasnosti oko njegove definicije. Bezbjednost predstavlja adut za dodjeljivanje sredstava, odnosno, „bezbjednost je moćno političko oružje da se pažnja vlade usmjeri na prioritetne elemente.“
Bezbjednost znači veoma različite stvari, u zavisnosti od vremena i mjesta u ljudskoj istoriji. Smatra se kao relativno skorašnji u uglavnom angloamerički izum koji postaje značajan poslije II svjetskog rata, i predstavlja najvažniju podoblast akademskih međunarodnih odnosa. Tokom Hladnig rata, pristup studijama bezbjednosti bio je usredređen na države utoliko što su one shvatane kao najvažniji činioci i predmet bezbjednosti u međunarodnosj politici. Pristup se bavio strategijom, težio je da bude nauka, jer su se analitičari, samo sa naučnim pristupom mogli nadati da će izgradtiti pouzdan temelj znanja o međunarodnoj politici na kojima bi se zasnivale specifične politike.
Do ključnog razvoja dolazi 1983. godine  sa objavljivanjem knjige Berija Buzana – „Narod, država i strah.“ Buzan je razvio okvir u kojem dokazuje da na bezbjednost ljudskih zajednica utiču činioci iz oblasti bezbjednosti, od kojih svaka ima svoj fokus i način uređenje prioriteta. Te oblasti su: vojna, politička, ekonomska, ekološka, društvena, ekološka.
Kao ključno pitanje vezano ze bezbjednost, jeste kako formirati percepcije bezbjednosti? Prema mišljenju teoretičara Hansa Gintera Brauha, ona zavisi od pogleda na svijet koje imaju analitički i politički odlučioci. Nadovezujući se na englesku školu međunarodnih odnosa, Brauh je naveo da pogled na svijet može biti hobsovski, grocijuski i kantovski. U kritičkim pristupima redefinisanoj zamisli bezbjednosti otvara se još jedno izutetno važno pitanje savremenih studija bezbjednosti. „Radi se o nastojanju da se pouzadno odredi kada jedno društveno pitanje, i jedno pitanje uopšte, postaje bezbjedonosno pitanje.“
Danas je postalo uobičajeno da svaka država u svojim strateškim dokumentima izloži listu svojih bezbjedonosnih ciljeva, te okvirni proračun za raspoliživa ili potrebna sredstva za njihovo dostizanje. Istom prilikom država se određuje prema saradnji i integracijama u oblasti bezbjednosti. Povezivanje sa drugim državama u sisteme kolektivne bezbjednosti jedna je od mogućih politika države u oblasti bezbjednosti, kao što je i ostajanje izvan tih sistema legitimna opcija koja je na raspolaganju svakoj državi.

2. „O rashodima za odbranu“
Kao odličan primjer iz prošlosti, za početak razrade ove problematike, poslužiće nam Smitova knjiga „Bogatvstvo naroda“, gdje on posebnu pažnju posvećuje „rashodima za odbranu“ u jednom od poglavlja navedene knjige.
Kao osnovnu dužnost vladara, Smit navodi, zaštitu društva od nasilja i upada drugih nezavisnih društava, koje se može izvršiti samo pomoću vojne sile. Smit navodi nekoliko vrsta duštava , koji u zavisnosti od vrste posla kojim se bave, odvajaju različito vremena za vježbanje ratničkih vještina i preventivne mjere od opasnosti.