Politika,moć i vlastu savremenom postindustrijskom drutšvu

1. UVOD

Riječ politika potiče od grčke riječi ΠΩΛΙΣ (polis) što znači država, grad, naselje a u sadržajnom smislu znači ΠΩΛΙΤΙΚΩΣ (politikos) što je u vezi sa društvom, društvenim i javnim političkim poslovima.
Potiče još iz vremena kada je čovjek prešao granicu barbarizma u civilizovano društvo, a kao pojam je ušla u riznicu ljudskih dostignuća tek u antičko doba.
Riječ je o opštem društvenom procesu, koji postoji u svim tipovima društva, kao dio svih društvenih aktivnosti. Sadržaj tog procesa čini djelatnost usmjeravanja, upravljanja, donošenja odluka i normi o najvažnijim društvenim pitanjima i ciljevima, koji se tiču zajedničkog života svih društvenih grupa, institucija i organizacija i društva uopšte. U tom smislu politika se može poistovjetiti sa upravljanjem i određivanjem ciljeva i normi unutar svake društvene grupe, institucije i organizacije, tako da se može govoriti o politici preduzeća, politici fakulteta i dr. S druge strane, politička djelatnost obuhvata i borbu za raspodjelu i preraspodjelu društvene moći, sposobnost i mogućnost da se utiče na ponašanje drugih, na donošenje odluka.
Politika se svodi na državnu vlast i obuhvata borbu za vladavinu suparničkih društvenih grupa radi osvajanja državne vlasti ili odlučujućeg uticaja na nju. Sa tog stanovišta, politika uvjek obuhvata borbu za posjedovanje moći, za raspodjelu i preraspodjelu društvene moći. Nosioci političke moći su: država, sa svojim cjelokupnim administrativno-pravnim aparatom i institucijama (predsjedništvo, parlament, vlada, uprava, vojska, policija, sudovi, zatvori), političke stranke i njihova vodstva (stranački lideri), političke elite i dr. Pored toga, postoje i drugi nosioci političke moći, koji svoj politički uticaj ostvaruju posredno, preko državne administracije, poslanika, ministara i dr.
Moć u društvu se pojavljuje u različitim oblicima, kao: ekonomska, duhovna i karizmatska.
Ekonomska moć za razliku od političke nije tako vidljiva na društveno-političkoj sceni. Ona djeluje “iz sjene”, posredno (razni oblici materijalne pomoći, mito, korupcija i dr.), ostvarujući često odlučujući uticaj na donošenje političkih i drugih odluka.
Duhovna moć se temelji na određenoj ideologiji koja daje legitimitet vladajućim društvenim strukturama za njihovu aktivnost i ponašanje. Isto tako, ona se temelji na određenim mehanizmima socijalizacije, oblikovanja određenog tipa ličnosti po mjeri i potrebi vladajučeg poretka i njegovih nosilaca. Takođe, duhovna moć se ostvaruje i preko medija (TV, štampa, radio i dr.), koji vrše snažan uticaj na formiranje javnog mišljenja.
Moć karizmatskih ličnosti (politički lideri, vladari, carevi, kraljevi, proroci, osnivači religija i dr.) predstavlja poseban oblik (izvor) moći. Ona se temelji na ličnim osobinama velikih ličnosti (snaga, inteligencija, porijeklo, ugled, retoričke sposobnosti i dr.), kojima oni obezbeđuju bezrezervnu odanost i poslušnost svojih pristalica i simpatizera. Međutim, moć karizmatskih ličnosti se ne temelji samo na ličnim osobinama, već i na vještačkom uveličavanju ličnosti od strane onih koji moć vođe koristi za ostvarivanje njihovih interesa.
Pri tome, politička moć u društvu je najizrazitija i najvidljivija. Ona je često prisutna kao jedina i najvažnija moć u društvu, što je svojevrstan privid moći, jer je ona samo jedan od oblika društvene moći. Razlog tome leži u činjenici što su drugi oblici moći manje vidljiviji , iako mogu, u određenim uslovima, da djeluju mnogo jače i snažnije od političke moći.

2. POLITIKA

Politika je način donošenja odluka grupe ljudi. U širem smislu, pojam politika se odnosi na gotovo sve vrste uzajamnih dejstava u društvu. Politika je proces i metoda sticanja i održavanja podrške javnosti i sticanja političke moći.
Svoj terminološki izraz politika nikada nije mijenjala i on se uvijek odnosio na cjelovitost odnosa, procesa i institucija koji se javljaju u određenoj društvenoj zajednici.
Politika se u svom postojanju mijenjala i mogli bismo da je podjelimo u tri vremena postojanja:
Period nastanka politike-antička politika
Period politike srednjeg vijeka
Period savremene politike

2.1 PERIOD NASTANKA POLITIKE

Prvi period politike nastao je iz potrebe da se, najprije organizuje život u zajednici, a kasnije da ukaže na potrebu razdvajanja segmenta javnog posla od segmenta privatnog života.
U antičkom smislu politika je nastala zbog težnje da se naprave neki osnovni principi na kojima počiva zajednica.
Na javnom planu čovjek je težio da ide ka pravdi i opštem dobru, a na individualnom planu težio je da razvije i usavrši svoje moralne karakteristike.

2.2 PERIOD POLITIKE SREDNJEG VIJEKA

Srednji vijek je ponovo spojio segment javnog i privatnog života, odnosno uspostavljena je dominacija duhovnog nad svjetovnim.
Čovjekovim životom zavladala je religija, a zajednicom je dominirala crkva.
Feud (posed) je bio početak i kraj čovjekovog rada, odlučivanja i života. Vlasnik feuda je raspolagao i vladao svime što se nalazilo na feudu, tako da nije više postojala razlika između vlasnika i vlasništva.
Vlasništvo je bila moć, koja je imala značajnu ulogu u staleškom društvu i koja se održavala putem sile. Politika više nije bila ono što je bila, promjenila je svoje prvobitno značenje, postala je suprotno od vremena antičkog perioda i njihovih principa.