Poslovno pravo

1. Pojam i osnovne karakteristike poreza
Porez predstavlja instrument javnih prihoda kojim država (uključujući i niže političko-teritorijalne zajednice) od subjekata pod svojom poreskom vlašću prinudno uzima novčana sredstva, bez neposredne protivusluge, u svrhu pokrivanja svojih finansijskih potreba i postizanja ekonomskih, socijalnih i drugih ciljeva. Osnovne karakteristike poreza su: 1)Derivativnost poreza – država od fizičkih i pravnih lica nad kojima ima poreski suverenitet oduzima : a)deo novostvorene vrednosti (nacionalnog dohotka) u god. u kojoj se obavlja oporezivanje, ili b)deo akumulisanog nacionalnog dohotka iz prethodnih godina (imovine), a tako prikupljena sredstva koristi za finansiranje javnih rashoda. Pošto poreski prihodi nisu rezultat ekonomske aktivnosti države oni su derivativni;
2)Prisilnost poreza – u demokratskim društvima se vodi računa o tome da namene radi kojih se ubiraju poreski prihodi imaju legitimitet u vidu podrške većine biračkog tela, što se obezbeđuje posrednim putem-izglasavanjem odgovarajućeg zakona u parlamentu, a u pojedinim zemljama na referendumu. Ako se u redovnom postupku ne podmiri poreska obaveza pribegava se prinudnoj naplati, koju država obezbeđuje primenom svog aparata sile. 3)Porezima se finansiraju javni rashodi – značajan deo nacionalnog dohotka uzima se putem poreza od privatne privrede (fizičkih i pravnih lica) i usmerava na javnu potrošnju. 4)Odsustvo neposredne protivnaknade – kod poreza se ne javlja neposredna protivusluga od strane države onome koje platio porez. Korist koju imaju lica koja su platila porez je opšteg karaktera, a njena visina nije određena visinom plaćenog poreza. 5)Porez je novčano davanje – porezi se u savremenim tržišnim ekonomijama utvrđuju u novčanim jedinicama i ubiraju u novcu.

2. Klasifikacije poreza
1)Neposredni i posredni – Neposredni porezi su oni koji terete privrednu sposobnost obveznika pogađajući neposredno njihovo bogatstvo ili prihode; Posredni se naplaćuju u vezi sa radnjama proizvodnje, potrošnje ili razmene dobara.
2)Objektni (realni) i subjektni (personalni) porezi – Objektni porezi su oni koji pogađaju prihode, odnosno imovinu prema njihovim stvarnim elementima, ne vodeći računa o ličnosti poreskog obveznika, niti o njegovoj ukupnoj ekonomskoj snazi. Subjektni porezi vezani su za određenu ličnost koja ostvaruje prihod (dohodak), odnosno kojoj pripada imovina. Visina poreske obaveze zavisiće od ličnih i porodičnih prilika obveznika i od njegove ukupne ekonomske snage.3)Analitički i sintetički porezi – Analitički porezi su oni koji pogađaju samo jedan elemenat poreskog događaja (npr. samo jedan objekat obveznikove imovine, samo jednu vrstu obveznikovih prihoda). Sintetički porezi su oni koji obuhvataju celinu neke poreske situacije (npr. ukupnu imovinu obveznika, njegov celokupan dohodak).