Demokratija

POJAM DEMOKRATIJE
U datom seminarskom bavimo se istorijom demokratije, pojmom i vrstama demokratije . Ona se u toku istorije razvijala i danas ima više oblika. Zbog toga definisati “demokratiju” je vrlo težak zadatak. Problemi shvatanja demokratije leže i u različitim nivoima na koji pojedinci shvataju i doživljavaju svoja prava. Vinston Čerčil (Winston Churchill), bivši britanski premijer govori da: “Demokratija je najlošija državna forma, ako izuzmemo sve ostale.” , on je time hteo da kaže da nigde ne postoji perfektna demokratija, ali uprkos svim sadašnjim kritikama demokratija je najuspešniji postupak mirnog rešavanja konflikata.

 
ISTORIJA DEMOKRATIJE
ANTIČKA DEMOKRATIJA
Demokratija je nastala od grčkih reči demos – narod i kratein – vladati, vladavina naroda je bilo njeno bukvalno značenje. Kao pojam nastala je u Atini, ali je bila daleko od bukvalnog značenja same reči. Ona je bila privilegija samo slobodnih građana ali cak i među tim građanima nisu svi imali pravo učešća u javnom životu, dele se na „polites“ koji su imali to pravo i na „idiotes“ građane koji nisu imali to pravo. Do rađanja demokratije u Atini doveli su sukobi aristokratije i naroda koji su se borili za politička prava.
Platon je zamerio da demokratija počiva na jednakosti, odnosno da ona izjednačava sve (očeve i sinove, starce i mladiće, doseljenike i starosedeoce), a po njegovim mišljenju, to je nepravedno. Platon još zaključuje da je demokratija „najslabiji“ oblik vladavine, s obzirom da je sama vlast oslabljena tako što se raspoređuje među onima koji vladaju ali Aristotel ističe da je ona najpodnošljivija od ostalih oblika vladavine. Aristotel hoće da kaže da, odsustvo zakona, ili njegovo nepoštovanje, manje su štetni u demokratiji, nego u drugim oblicima vladavine, imajući u vidu da tiranija pojedinca, ili nekolicine, pretvara građane u robove njihovih samovoljnih odluka.
Prvi korak ka uspostavljanju demokratije bile su Solonove reforme. Solon je građane Atine podelio prema godišnjim prihodima na četiri razreda, svaki od tih razreda imao je određena prava u političkom životu. Građani preva tri razreda zasedala su u Veću četiri stotine, a pripadnici četvrtog razred su mogao samo da zasedaju i glasaju u narodnoj skupštini. Pored toga u vođenju državnih poslova mogli su da učestvuju i imućniji ljudi koji nisu bili plemenitog porekla. Druga Solonova mera bila je ukidanje i zabrana dužničkog ropstva.
Sledeće reforme uvodi Efijalt i označava početak perioda radikalne demokratije, po čemu je Atina postala čuvena. Ubrzo posle toga je ubijen od strane oligarhijske grupe i vođstvo demokratskog pokreta preuzima Periklo.
Perikle dovršava reforme koje je uvodio Efijalt i uvodi novu praksu, tj da se ljudi za sve dužnosti biraju kockom i da se obavljanje svih službenih dužnosti plaća. Posle Periklove i dolaskom Epigona, čiji su interesi bili samo njihova sopstvena vlast, gubi se i poverenje u demokratsko donošenje zakona, a time se gasi i demokratija.

 
MODERNA DEMOKRATIJA
Moderna demokratija izrasla je najpre iz kalvinističkih ubeđenja 17. veka, posebno u Škotskoj, Engleskoj i Holandiji, gdje se opština pojavila kao nosilac religioznog i političkog života, po učenju prosvetiteljstva, posebno po njegovom posmatranju slobode i jednakosti svih, te po normativnom značenju razumnog razmišljanja pojedinca o državi i društvu. Kao osnova pojavila su se učenja J. J. Rousseau-a o suverenitetu naroda kao o nedeljivom i neotuđivom pravu naroda. Prva moderna demokratična-demokratska država bile su Sjedinjene Američke Države (SAD).
U Evropi je po prvi put u Francuskoj revoluciji osnovana država na demokratskim principima. Uostalom, demokratska forma države čak je i na Zapadu veoma različita od države do države: najpre postoji podela na plebiscitarnu i reprezentativnu demokratiju.
Karakteristika plebiscitarne demokratije je mogućnost neposrednog izjašnjavanja naroda o nekom pitanju putem glasanja, bilo da se radi o izboru najvišeg državnog organa ili o mogućnosti da se najpre zahtevom za izjašnjavanje naroda o nekom pitanju, a potom i glasanjem ili direktnom odredbom državnog organa o izjašnjavanju naroda, narod učini zakonodavnom vlašću. Ipak, i pri ovoj konstrukciji, normalna zakonodavna vlast ostaje u nadležnosti parlamenta. Dakle, kod plebiscitarnih odluka radi se uvek o retkim izuzecima. Ovakvi izuzeci su jako česti u Švajcarskoj.
U reprezentativnim demokratijama svako izjašnjavanje naroda putem glasanja o nekoj odluci je isključeno.
U modernoj demokratiji postoje dve pretpostavke demokratije a to je „vladavina ljudi “ i jednakost svih građana.