Pojam i elementi krivičnog djela krađe i teške krađe

Pojam i elementi krivičnog djela krađe i teške krađe

Pojam krađe

Osnovni oblik krađe sastoji se u oduzimanju tuđe pokretne stvari u nameri da se  njenim prisvajanjem pribavi za sebe ili drugog protivpravna imovinska korist. Osim osnovnog oblika krađe, koji se naziva još i obična ili prosta krađa, Krivični zakonik predviđa postojanje i sitnog djela krađe, teške krađe i razbojničke krađe.
Krađa je krivično delo protiv imovine i zauzuma prvo mesto po masovnosti u strukturi evidentiranih krivičnih dela. Krivično delo krađa se sastoji u oduzimanju tuđe pokretne imovine u nameri da se njenim prisvajanjem pribavi sebi ili drugom protivpravna imovinska korist. Radnja izvršenja sastoji se u  oduzimanju, a stvar mora biti tuđa  i pokretna i mora i mora postojati namera da se njenim prisvajanjem sebi ili drugom pribavi protivpravna  imovinska korist jer, u suprotnom, neće postojati ovo krivično delo. U krivično pravnom pogledu, pored krivičnog dela krađe, postoje i sledeći oblici: teška krađa, i razbojnička krađa, a u nekim zakonima i sitno delo krađe.
Krivično delo krađe vrše prigodni i profesionalni učinioci. Prigodni učinioci krađu vrše samo u određenim prilikama ili prigodama I predstavljaju  trenutno učinioca krivičnog del, jer je krađa nije njihov stalan izvor prihoda, mada uvek postoji mogućnost da prigodni učinioci vremenom postanu profesionalci. Profesionalnim učenje, krivična dela krađe su zanimanje I uglavnom I izvor prihoda od kojeg žive.
Izvori saznanja
Do saznanja da je izvršeno krivično delo frađe, najčešće se dolazi prijavom oštećenog lica, bez obzira o kojem obliku imovine se radi s’ tim da kada se radi o privatnoj imovini, prijavu, u određenim situacijama podnosi I neko od rodbine oštećenog. Međutim, u pojednim slučajevima očtećena pravna lica I ne znaju da je izvršena krađa nekih stvari, sto je posledica neodgovornog I nesaveznog odnosa prema zaštiti imovine, odnosno nepostojanja  tačne evidencije  sredstava I loše  organizacije poslovanja, što se odražava na obim “tamne brojke” imovinskog kkriminaliteta.
Pored prijave oštećenih, bez obzira na oblik svojine, kao izvor saznanja da je izvršeno krivično delo krađe, pojavljuju se I prijave građana, anonimne I pseudonimne prijave I sredstva javnog informisanja. Praksa  pokazuje da anonimne I pseudonomne prijave najčešće podnose radnici koji su u random odnosu u  pojedinim privrednim I drugim asocijacijama u onim slučajevim kada to ne učine njihovi nadležni organi, bez obzira na to da li je učinilac poznat. Ni u predhodnom periodu ni u današnje vreme, zaštita svih postojećih oblika  svojine nije na zadovoljavajućem nivou, jer je ona dostupna mnogim licima. Koja su sklona da njenim prisvajanjem  pribave sebi protiv pravnu imovinsku korist. Svakako da bi više pažnje trebalo posvetiti fizičko-tehničkoj zaštiti imovine u fizičkoj I stručnoj sposobnosti lica koja neposredno rade na njenoj zaštiti.
Elementi svake krađe su:
•    tuđa pokretna stvar kao objekat krađe;
•    oduzimanje kao radnja izvršenja;
•    postojanje namjere učinioca da time pribave sebi ili drugom protivpravnu imovinsku korist.
Tuđa pokretna stvar kao objekat krađe.  U našoj savremenoj krivičnopravnoj teoriji i zakonodavstvu ne postoje neke suštinske razlike prilikom određivanja pojma pokretne stvari.  Uglavnom  se  pod ovim pojmom podrazumijeva svaka ona stvar koja se može pomjeriti, pokrenuti ili prenositi sa jednog na drugo mjesto ili, pak, odvojiti od glavne stvari a  da se pri tome ne opšti, odnosno uništi ili promijeni njena suština.
Pokretna stvar koja je predmet krađe mora biti tuđa. Stvar je tuđa kada se ne nalazi u svojini lica koje tu stvar protivpravno oduzima, bez obzira da li se ona oduzima od vlasnika ili ne. Znači, tuđa je ona stvar koja je u vlasništvu drugog lica na kojom to lice ima faktičku moć raspolaganja, i nije od značaja da li se to raspolaganje zasniva na nekom pravnom osnovu ili je ostvareno protivpranim načinom (npr. krivičnim djelom). To  praktično znači da predmet krađe može biti i ona stvar do koje je aktuelni pritežalac došao takođe  krađom ili izvršenjem nekog drugog krivičnog djela. Prema tome, za postojanje krivičnog djela krađe bitno je da se pokretna stvar, u momentu izvršenja djela, nalazi u pritežanju drugog lica a ne u pritežanju izvršioca  krađe.
Oduzimanje tuđe pokretne stvari kao radnja izvršenja krađe. Ovo je drugi bitan element kojim se obrazuje suština krivičnog djela krađe i kojim se ujedno manifestuje radnja izvršenja ovog djela. To znači da radnja izvršenja krivičnog djela predstavnja oduzimanje pokretne stvari iz pritežanja njenog vlasnika ili pritežanja lica koje je  njen držalac. Samo oduzimanje stvari vrši se tako što izvršilac krađe prekida pritežanje pritežaoca stvari, koja čini predmet krađe, i uspostavlja nad  njom  svoje pritežanje, mimo volje pritežaoca  stvari.
Radnja oduzimanja može se izvršiti na različite načine i različitim sredstvima:  Zavlačenjem ruke u tuđi džep, zatim upotrebom sile ili prijetnje, odnošenjem iz zatvorenog prostora, savlađivanjem većih prepreka, upotrebom energije i mehaničke snage, pomoću dresiranih životinja, itd. Važno je, dakle, da je izvršilac došao do stvari oduzimanjem a ne, na primjer, prevarom (obmanom) ili utajom, povjerene, nađene ili stvari do koje izvršilac slučajno došao. Sam način izvršenja  krađe nije bitan sa aspekta postojanja osnovnih obilježja krađe kao genusnog krivičnog djela. Međutim, način kao i upotreba sredstava za izvršenje, imaju uticaj na kvalifikaciju djela, odnosno igraju važnu ulogu u određivanju oblika krađe i  njihovog međusobnog razgraničenja. Inače, krađa ili oduzimanje tuđe pokretne stvari može se vršiti tajno, odnosno bez prisustva vlasnika, tj. pritežaoca stvari, svjedoka-očevidca ili drugih lica koja bi se tu mogla zateći ili naći (npr. slučajni prolaznik, policajac pozornik i dr.), što je u praksi najšešći slučaj, ali se isto tako može vršiti i u prisustvu pomenutih lica.