Polozaj zena u politici

1) Uvod
Danas kada se govori ili razmišlja o značajnim događajima ili uticajnim osobama njihovi glavni akteri nisu više nužno muškarci, kao što je to bilo do pre stotinak godina. Savremene organizacije i nacije počele su shvatati da se većim uključivanjem žena u sve sfere rada (menadžment, preduzetništvo, politika, različite industrije itd.) postiže nužna raznolikost pristupa, pa i stilova rada i vođenja, što dovodi do potpunijih i stoga kvalitetnijih rešenja problema. Veće uključivanje žena podudara se s postulatima filozofije upravljanja različitostima, koja kaže da različitosti donose koristi jer se u organizacije, bilo profitne ili neprofitne, unose novi pogledi i ideje.
Sfera politike predstavlja oblast društva u kojoj je bila prisutna izrazita dominacija muškaraca sve do 1970-tih, kada broj članica u političkim strankama počinje da raste . Ženska zastupljenost u nacionalnim parlamentima nakon Drugog svetskog rata stalno raste, ali žene, na čelu sa skandinavskim zemljama, u proseku još uvek čine tek oko 20% parlamentarnih zastupnika . Ipak, usprkos još uvek prisutnim kako objektivnim tako i subjektivnim preprekama brojnijem uključivanju žena u sferi rada a tako i u politici, nikada u istoriji na visokopolitičkim dužnostima (u parlamentima, na predsedničkim i premijerskim pozicijama i sl.) nije bilo toliko žena kao danas.
Ključna pitanja koja proizlaze iz navedenog je: hoće li povećani udeo žena u politici dovesti do promena u stilu rada i političkoj retorici i hoće li se veći naglasak stavljati na grupe problema za koje su žene tradicionalno zainteresovane. Stoga je potrebno istražiti šta to žene lideri unose u politiku – koja su to njihova psihološka i radna obeležja, urođeni stil vođenja, kao i interesi i perspektive koje zastupaju u politici. S obzirom da različitosti podrazumevaju drugačije i različite odnosno nove pristupe, za očekivati je da će veće uključivanje žena u politiku dovesti do novih principa, naglasaka i rešenja.
2) Borba za pravo glasa i ravnopravnost
Moderna demokratija nezamisliva je ako ne uključuje ravnopravno delovanje muškaraca i žena u procesima odlučivanja u javnom i političkom životu. Iako žene čine više od polovine ukupne populacije, trebale su im vekovi da se izbore za pravo glasa. Borba za njihovu emancipaciju bila je teška i duga te su mnoge od njih tome posvetile svoje živote. Ženama 21. veka teško je i zamisliti kroz što su sve morale prolaziti njihove predhodnice u proteklih 200 godina boreći se za svoja ženska i ljudska prava. To je pitanje postalo posebno aktuelno u 19. veku, kad se u Americi i industrijski razvijenim zapadnoevropskim državama javljaju prvi feministički pokreti , koji su se širili na ostale delove sveta.
Ostvarenju ciljeva pokreta za žensko pravo glasa najviše je doprinelo izbijanje Prvog svetskog rata. Naime, nedostatak muške radne snage, mobilizirane na frontu, prisilio je poslodavce da sve više zapošljavaju žene na poslovima do tada rezervisanim za muškarce. To je doprinelo postupnom razbijanju uobičajenih predrasuda o angažmanu žena u javnom i političkom životu što je javnost, a na kraju i političare, uverilo da one trebaju imati jednako pravo glasa kao i muškarci.
Iako su pokreti za žensko pravo glasa u 19. veku bili najrazvijeniji u Velikoj Britaniji i SAD-u, prve su dobile pravo glasa Šveđanke (1867. godine), ali samo na opštinskim izborima (puno pravo glasa svim ženama ozakonjeno je tek 1921. godine,) a potom i Novozelanđanke (1893. godine). Postupno se to pravo dodeljivalo ženama u Australiji (1902. godine), skandinavskim zemljama, Rusiji, Austriji i nekim državama SAD-a. U Britaniji je 1918. godine uvedeno ograničeno pravo glasa za žene, a tek deset godina posle izborni zakon ih je potpuno izjednačio s muškarcima. U SAD-u su žene napokon izjednačene u pravu glasa s muškarcima Devetnaestim amandmanom američkog Ustava 1920. godine.
U razdoblju između dva svetska rata, veći broj evropskih zemalja priznao je ženama opšte pravo glasa, a najveći broj država sveta to je učinio tek nakon Drugog svetskog rata. Zanimljivo je da su neke evropske države to pravo uvele kasno. Švajcarska ga je priznala tek 1971. godine (s izuzetkom kantona Appenzell Innerrhoden koji je u tome kasnio punih 20 godina), a Lihtenštajn tek 1984. godine. U Islamskim državama taj je proces tekao još sporije. Primera radi, Ujedinjeni Arapski Emirati uveli su ograničeno pravo glasa za žene tek 2006. godine, a u Saudijskoj Arabiji one ni do danas nisu glasale (najavljeno je da će moći izaći na izbore 2015. godine).