Porodično nasilje

1. Uvod

Nasilje označava odnos dve strane, u kome jedna strana upotrebom ili samom pretnjom upotrebe sile utiče na drugu stranu. To je svesna okrutnost usmerena prema drugima sa ciljem sticanja moći pomoću nanošenja fizičke i psihičke boli. Samim tim, porodično nasilje, kao jedna vrsta, pripada deliktima nasilja.
Pod porodičnim nasiljem podrazumevamo napad bilo koje vrste verbalni, seksualni , fizički, emocionalni kao i aktivnu i pasivnu nebrigu koju vrši osoba ili osobe na nekoga iz porodice, bilo da su u braku ili rodbina, ili da žive zajedno ili odvojeno, ili su razvedene.
Članovima porodice smatraju se:
• supružnici ili bivši supružnici;
• deca, roditelji i ostali krvni srodnici, te lica u tazbinskom ili adoptivnom srodstvu, odnosno lica koja vezuje hraniteljstvo;
• lica koja žive ili su živela u istom porodičnom domaćinstvu;
• vanbračni partneri ili bivši vanbračni partneri;
• lica koja su međusobno bila ili su još uvek u emotivnoj ili seksualnoj vezi, odnosno koja imaju zajedničko dete ili je dete na putu da bude rođeno, iako nikada nisu živela u istom porodičnom domaćinstvu.
Trenutna međunarodna istraživanja pokazuju da je porodično nasilje globalni problem. Ono je prisutno kod pojedinaca bez obzira na starosnu dob i nacionalnost, društveno-ekonomski položaj, i u porodicama, bez obzira odrasli u religioznom ili nereligioznom domu. Pokazalo se da je postotak incidenata sličan u gradskim, prigradskim i seoskim zajednicama.

2. Nasilno ponašanje u porodici

Svake godine životi žena, djece i muškaraca bivaju izmjenjeni ili uništeni od strane neke osobe koja vrši porodično nasilje nad njima. Emotivni, fizički ožiljci, i uništenje koji su rezultat toga su očigledni u društvenim i kriminalnim statistikama. Nasilje može biti otvoreno, besramno i direktno u lice. Međutim, nasilje može takođe biti suptilno i izokola. Ono može da eksplodira na sceni ili da se postepeno uvuče u porodične i međuljudske odnose. Iako su žene glavne žrtve nasilja, muškarci takođe mogu biti žrtve porodičnog nasilja. Posledice primene nasilja su razorne: nestaje odnos poverenja i privrženosti, dolazi do značajnih promjena fizičkog i psihičkog zdravlja žrtve. Posebno je značajna društvena neupadljivost porodica u kojima postoji nasilje, one u široj socijalnoj sredini dobro fukcionišu i postojanje nasilja se ne primjećuje. Sukob između društvenog interesa da se štite osnovne vrednosti ( život i zdravlje, fizički integritet, čast itd. ) i prava na zaštitu privatnog i intimnog porodičnog života, često ne omogućava svestrano izučavanje ove pojave i preventivno delovanje.
Jedan od prvih koraka rješavanja problema nasilja jeste njegovo prepoznavanje. Veoma često je teško prepoznati ga, zato što može da se manifestuje u različitim oblicima. Pod različitim vrstama nasilja se podrazumjevaju:

•Psihičko nasilje — je korišćenje mentalnih strategija ili igranje nečijim umom. Ovo podrazumijeva stvari kao što su ljutnja, agresivnost, ponižavanje, zastrašivanje, proganjanje, strah, moć i kontrola. Cilj je da se nanese emotivna šteta drugoj osobi.

•Fizičko nasilje — podrazumijeva korišćenje djelova tjela ili oružja radi prijetnje, kazne, dominiranja, sprječavanja, kontrolisanja ili povređivanja druge osobe. Ovo nasilje čini 70% ukupnog udjela nasilja u statistikama, i to su po pravilu najekstremniji oblici nasilja (prelomi ruku, prelomi nosa, povrede glave, izbijanje zuba). U ovoj kategoriji su i slučajevi fizičkog zlostavljanja žena u toku trudnoće i periodu dojenja.

•Seksualno nasilje — je korišćenje prisilnih seksualnih radnji kojima se dominira, manipuliše, prijeti, povređuje, kvari ili kontroliše druga osoba. Seksualno nasilje često prati i fizičko i psihičko nasilje, a u većini slučajeva ti oblici nasilja se čine zajedno.
Nasilje najčešće čine supruzi, bivši supruzi i vanbračni partneri i to u 78% slučajeva. Na drugom mestu su sinovi 9%, a na trećem očevi 4,2%.
Ćerka se u ulozi nasilnice javlja u 2% slučajeva, dečko u 1,8%, a majka i svekrva u 1,6%. Odnos nasilnik-žrtva ima veze i sa godinama žene. Nasilje od strane partnera najčešće trpe mlade i žene srednjih godina, dok nasilje od strane sinova je karakteristično za starije žene (preko 60 godina), a nasilje koje čine očevi odnosi se na vrlo mlade žene, devojke.

•Finansijska zloupotreba — je korišćenje novca ili drugih stvari povezanih sa finansijama radi dominiranja, prijetnje ili kontrolisanja. Ovo se radi da bi se nanela šteta drugoj osobi ili radi finansijskog iskorišćavanja te osobe.

•Duhovno nasilje — je kontrolisanje religioznih interesa ili obreda druge osobe. Duhovna šteta može biti naneta kritikovanjem religioznih ubjeđenja neke osobe ili njihovo pogrešno prikazivanje iz religioznih razloga.