Stranka (1869-1918)

Ideologija Srpske narodne slobodoumne stranke postavljena je još 1860. godine kada je ukinuta Srpska Vojvodina. Tada je osnivač stranke, Svetozar Miletić napisao program stranke, Tucindanski članak u Srbskom dnevniku. On se t jasno odredio prema dotadašnjoj srpskoj politici, koja je uporno tražila oslonac u bečkom dvoru.
Miletić je smatrao da se na politiku bečkog dvora više ne sme računati i da se straim putem više ne može ići. Međutim, iako je odbacio dalju mogućnost saradnje sa bečkim dvorom, on nije odbacio pozivanje na privilegije koje je srpskom narodu dao car. Nije se odrekao ni ideje o nužnosti postojanja Srpske Vojvodine.
Formalni nastanak stranke vezujemo za konferenciju i program koji je donet u Bečkereku 28. januara 1869.
Na vrhu stranke nalazili su se učeni predstavnici građanstva, podržavale su je i zanatlije, trgovci i osrednja gazdinstva. Organ stranke, Zastava pokrenut je u Pešti 9/21. februara 1866. godine. Političku aktivnost stranka je ostvarivala preko poslanika na Ugarskom saboru i Crkveno-narodnom saboru.
Organizacija i vođenje stranke bili su u rukama S. Miletića. On je od Kneževine Srbije očekivao da brzo i bezkompromisno uđe u rat za oslobođenje i državno ujedinjenje srpskog naroda i na to je insistirao Spomenicom iz 1872. godine.
Vrlo aktivno je uzeo i učešće u radu Ugarskog sabora od 1865. do 1868. godine i oformio je sa 12 poslanika Poslanički klub. Predsednik kluba bio je Stevan Branković, a njegov zamenik bio je Miletić.
Izabran je i u Peticioni odbor Ugarskog sabora, a njegov stav na samom saboru po pitanju Srpske Vojvodine bio je umeren i čak se ponekad osećalo i izvesno distanciranje od traženja posebne teritorije za Srbe u okviru Ugarske. Ipak se nije odustajalo od uvrenja da samo uvažavanje teritorijalnog principa može da se osigura ravnopravnost i suverenost nemađarskih naroda u Ugarskoj. Predlagano je i da se županije u Ugarskoj formiraju tako da u njima pojedini nemađarski narodi budu većina.