Faktori radne sredine i štetni uticaji

UVOD

Pod radnom sredinom podrazumijevamo cjelokupnost materijalnih faktora i društvenih odnosa u kojima ljudi ostvaruju radne i ostale aktivnosti.
Materijalni faktori obuhvataju fizičke i tehničke uslove radne sredine, a društveni- odnose između ljudi na radu.
Sa industrijskom, a posebno sa naučnotehnološkom revolucijom nastale su krupne promjene u radnoj sredini.
Naspuprot ranijoj prirodnoj sredini rada u postindustrijskoj proizvodnji, sada se više formira tehnička sredina. Ona se bitno razlikuje od prethodne.
Velikom   koncentracijom mašina na određenom zatvorenom prostoru, izvršen je proces tehničke podjele rada, ostvaruju se ogromne serije proizvodnje, bitno je promijenjen položaj radnika u procesu proizvodnje, ali i njegov odnos prema drugim radnicima.
Radeći čovjek uspostavlja veze i odnose sa tehnikom i drugim proizvođačima. Iz toga  nastaju  brojne posledice. One su drugog karaktera, one koje uslovljavaju fizički tj. tehnički faktor od društvenih odnosa radene sredine.

1. ANALIZA USLOVA RADA
1.1. Faktori radne sredine

Fizički uslovi radne sredine su svi oni faktori radne sredine koji utiču na produktivnost rada i na psihofiziološke smetnje  radnika.
Fizički faktori mogu djelovati na:
1.    Cio čovjekov organizam i iscrpljivati ga u procesu rada ( vazduh, temperatura i vlažnost),
2.    Pojedine organe radnika ( osvjetlenje, boja, buka, vibracije i potresi)
Mikroklimatski uslovi radne i životne sredine.
Obaveza je svakog preduzeća da u svojim radnim prostorijama obezbijedi uslove za rad, koji u pogledu mikroklime odgovaraju propisanim normatiivima. Mikroklima radne i životne sredine zavisi od čistiće, temperature i vlažnosti vazduha, kao i od brzine njegovog strujanja. Na nepovoljne mikroklimatske uslove čovjekov organizam različito reaguje. Uopšteno posmatrajući, visoke i niske temperature smanjuju radnu sposobnost ljudi. Održavanje stalne tjelesne temperature u mnogome zavisi od vlažnosti vazduha. Organizam se bori da održi stalnu tjelesnu temperaturu, što ima za posljedicu fiziološki osjećaj umora. Znači, mikroklimatiski uslovi rada utiču direktno i indirektno na psihološke i fiziološke funkcije čovjeka, a time i na njegovu produktivnost, odnosno na proizvodni proces u cjelini.
Vazduh u normalnim uslovima sadrži 78% azota, 21% kiseonika, i 1% rijetkih gasova, dok se u radnim uslovima ovaj odnos narušava zbog zagađivanja tehnološkim procesom rada. U radnim prostorijama vazduh je najčešće zagađen prašinom, bakterijama, ugljovodoničnom kiselinom i raznim štetnim materijama. Zbog velikom prisustva ugljendioksida u zatvorenim prostorijama javljaju se smetnje pri disanju i smanjuje se radna sposobnost radnika. U nekim radnim sredinama javlja se i velika količina prašine u vazduhu. Prisustvo prašine veoma je štetno jer prašina oštećuje finu sluzokožu disajnih organa, ulazi u pore i zatvara ih, smanjujući proces znojenja. Izvor prašine u radnim prostorijama treba da budu zaštićen usisnim haubama. Vazduh u zatvorenim radnim prostorijama zagađuje i prisustvo bakterija, koje su potencionalni izvori raznih oboljenja. U ostale zagađivače vazduha spadaju razni otpadni gasovi i mirisi kao posljedica tehnološkog procesa. Zagađen vazduh u radnim prostorijama izaziva teža akutna ili hronična oboljenja radnika. Međutim, u radnim sredinama u kojima je intenzitet zagađivanja znatno veći, potrebno je obavljati kondicioniranje radne sredine. Kondicioniranje vazduha se obavlja instaliranjem uređaja za klimatizaciju vazduha (air condition). Međutim, kod izvjesnih tehničkih procesa, problem ventilacije nije vezan samo za prečišćavanje vazduha, već i za zaštitu čovjekovog okruženja, radne okoline i vegetacije. Ukoliko navedene mjere nemogu da obezbijede higijenske uslove rada, treba koristiti i individualna zaštitna sredstva kao:
–    Zaštitne naočale koje štite od aerosolne prašine,
–    gasne maske kojima se specijalnim filterima filtrira vazduh od primjesa industrijske prašine i gasova,
–    aparati sa komprimovanim vazhuhom.
Na osnovu svega izloženog zaključujemo da je održavanje normalnog sastava vazduha u radnim prostorijama u interesu zdravlja radnika.