Vrnjacka banja

Uvod

Vrnjacka Banja je najpoznatija i najposecanija Banja u Srbiji. Poznata kao nase najvece banjsko leciliste i privlacni turisticki centar za odmor i rekreaciju, privlaci veliki broj gostiju tokom cele godine, a posebno tokom letnje sezone.
Vrnjacka Banja pripada Raskom okrugu. Osim nje Raskom okrugu pripada jos nekoliko opstina: Kraljevo, Novi Pazar, Sjenica, Raska i Tutin. Regionalni centar Raskog okruga i Kraljevo.
Vrnjacka Banja je privredni, politicki i kulturni centar opstine na prostoru od oko 240km2.
Po poslednjem popisu teritoriju opstine naseljava 26.492 stanovnika ili 111st./km2, koji su prostorno razmesteni u 13 naselja i jednom opstinskom centru, dok sama Banja ima oko 11.000 stanovnika.
U opstinskom centru zivi 37.3% stanovnika, dok u jos 5 naselja (Vrnjci, Rudjinci, Novo Selo, Podunavci i Gracac) zivi ostalih 43.2% populacije opstine.
Ime
Dobila je ime po selu Vrnjci na cijoj je teritoruji nastala kao leciliste, a rec “banja” poznata je za sva mesta koja imaju mineralne lekovite izvore, gde se voda koriste za pice i kupanje – banjanje. Geograf A.Urosevic je zabelezio da je ime doslo od klokotanja, vrenja lekovitih voda, koji su “vrcali” vodu u sebe.
Po recima Milana Sotirovica ime potice od jednog srednjovekovnog zanata, koji se zove vrnjcanje (izrada koznih kaiseva i remenja za opanke). Po zanatu kojim su se ljudi bavili nazvali sui h Vrnjcani, a mesto gde su ziveli Vrnjci.

Razvoj Vrnjacke Banje kroz vekove
Prema naucnim saznanjima teritorija na kojoj je kasnije nastala srpaka drzava naseljena je pre 40000god.
Na mestu Ladjariste u ataru sela Vrnjci otkriven je arhioloski lokakitet na prostoru od oko 63m2, otkriveni su ostaci kuca one neolitske zajednice, posudje od keramike, kamene sekire i razno orudje za lov i ribolov.
Od sredine X do VIII veka pre nove ere dolazi do naseljavanja domorodackih plemena: Kosovo i oblast izmedju Ibra, Zapadne i Juzne Morave naseljavali su Dardanci.
U II veku p.n.e pojavljuje se na balkanu Rim i dolazi do naglog razvitka rudarstva. S’ obzirom da je rudarstvo narocito napredovalo u podrucju Kopaonika, na nekim izvorima ove oblasti nastale su banje, medju kojima je i Vrnjacka.
Presudnu ulogu za nastanak rimske banje u Vrnjcima imale su vojne posade nastanjene u okolini. Te posade cinili su vojnici VII legije Klaudijana i pretpostavlja se da su oni prvi poceli da koriste toplu vodu. Tako je nastala rimska banja (aquae) na toplom mineralnom izvoru u Vrnjcima.
Postojanje te Rimske banje dokazano je arheoloskim nalazima koji su otkriveni u prolece 1924.
U drugoj polovini IV veka, kada je doslo do podele Rimskog carstva sto je ohrabrilo Vizigote koji su upali na teritoriju Balkana pustoseci sve pred sobom. Posle Vizigota dosli su Huni pod vodjstvom Atile. U tim prodorima porusena su naselja, stanovnistvo je stradalo i u tom opstem haosu nestale su i rimske banje.
Od druge polovine VI na Balkanu javljaju se Slovenci, ali u to vreme nema nikakvih tragova postojanja i koriscenja mineralnih izvora.