Metamorfoza lista

UVOD

List (folium, phylloma) je biljni organ koji ima ograničeno rastenje, a oblik mu je za svaku biljnu vrstu strogo karakterističan. Začinje se na vegetacionoj kupi izdanka u vidu malih kvržica ili grbica – lisnih primodija. Izgrađen je iz primarnih trajnih tkiva i po pravilu nema sekundarnih tkiva. U građi lista zastupljena su sledeća tkiva: primarno pokorično tkivo – epidermis, fotosintetičko tkivo, provodno i mehaničko. Tipičan list se sastoji iz lisne osnove, liske i lisne drške. List veoma brzo završava rastenje na svome vršnom dijelu, a kasnije između baze i izdanka umetnutim (interkalarnim) rastenjem razvija se drška, to je bazipetalan način rastenja. Samo listovi nekih biljaka (paprati vodene biljke, insektivore) rastu vršno – akropetalno. Lišće se odlikuje ograničenim rastenjem. Osnovne funkcije listova su fotosinteza i transpiracija. Na račun sunčeve svjetlosti, vode sa solima i ugljen dioksida, biljke produkuju ugljene hidrate, masti, bjelančevine i druga složena hemijska jedinjenja. Kroz list prolazi voda u obliku pare – transpiracija. Osim funkcije fotosinteze i transpiracije, list može da primi nove funkcije, ali tada dolazi do promjene njegove forme. Te promjene su vrlo često radikalne, pa to lišće gubi hlorofil. Kroz promjene se dešavaju i metamorfoze lista.

 
METAMORFOZE LISTA U RAŠLJIKU

Vrlo je značajna uloga promjene lista u rašljiku i najčešća je metamorfoza lista. To su končasti organi, osjetljivi na draž dodira (reaguju na draž tek kad izrastu do 1/3 dužine), sposobni da se obavijaju oko stabilnih predmeta. Iz vrha se draž prenosi u donje djelove pa se ona počne uvijati, skraćuje se i biljka se privlači za
podlogu, a sa starošću odrvenjavaju i gube elastičnost. Postoje i granate rašljike koje se završavaju žljezdom (luče lepljive materije, pa se biljka prosto usidrava za podlogu) .
Izdanci se pretvaraju u rašljike naročito kod biljaka koje ne mogu sopstvenom snagom da se održavaju uspravno. List je zakržljao a glavni nerv se pretvara u rašljiku. Takve vrste stabla imaju slabo mehaničko tkivo i ne mogu da se održavaju uspravno sopstvenom snagom. Rašljike su vrlo zastupljene u biljnom svijetu, naročito su česte u familijama Fabaceae i Bignoniacece.
Kod rodova Lathyrus, Vicia i Pisum nema sumnje da su nastale od listova, jer u poređenju sa perasto složenim listovima sporednih vrsta ili čak iste biljke, jasno je uočljivo da su neki od listića prešli u rašljiku – djelimična metamorfoza lista u rašljiku
Neke vrste cijeli perasto složen list pretvaraju u rasljiku – potpuna metamorfoza (Lathyrus aphaca). Kod nekih naših biljaka lisna drška je veoma dugačka i funkcioniše kao rašljika (Clematis vitalba, Smilax).
Ima biljaka koje od listova razvijaju rašljike sa pijavkama na vrhovima, što im umnogome pojačava funkciju prihvatanja (Bignoniaceae). Eksperimentalno je moguće podstaći biljke da umjesto rašljika obrazuju listove.
Izdanci mogu da se metamorfoziraju u kuke kojima se biljka prihvata za druge biljke