Planiranje deponije-izbor lokacije

1. UVOD

Upravljanje čvrstim komunalnim otpadom u posljednjih nekoliko decenija postalo je prioritet za mnoge zemlje širom svijeta. Konstantan rast količina proizvedenog otpada, povećanje ekoloških i zdravstvenih problema prouzrokovanih neadekvatnim rukovanjem otpadom, smanjivanjem mogućnosti i lokacija za deponovanje otpada i promjena zakonodavnih i institucionalnih okvira imaju značajan uticaj na planiranje sistema upravljanja otpadom.
Deponovanje se pokazalo kao ekonomičan postupak konačne dispozicije čvrstog otpada, ali ono mora ispuniti uslove sanitarnog ili kontrolisanog deponovanja, a nekontrolisana smetljišta se moraju napustiti uz nužnu sanaciju, ili sanirati pa iskoristiti za daljnje odlaganje putem deponovanja, što je vrlo čest slučaj u praksi. Sve to zahtjeva poznavanje niza različitih pojmova,postupaka i aktivnosti, koji treba da omoguće pravilno planiranje, projektovanje, izvođenje, eksploatisanje i finansiranje deponija, te kontrolu njihovog uticaja na čovjekovu okolinu .
Izgradnja sanitarne deponije podrazumjeva aktivnost u više sukcesivnih faza među kojima najvažnije mjesto zauzima izbor lokacije. Promašaji i greške u ovoj fazi ne mogu se popraviti u narednim fazama izgradnje deponije, bez značajnog povećanja troškova, a često ni pod tim uslovima. Lokacija deponije mora da onemogući negativne uticaje deponovanog materijala na život i zdravlje ljudi, životinja i biljaka.
Kod planiranja regionalnih sanitarnih deponija izuzetnu važnost ima postojanje prostornog plana. U fazi planiranja potrebno je ostvariti blisku saradnju između prostornog planiranja i specijalista koji se bave problematikom sanitarnog odlaganja otpada, kako zbog izbora korektnog obuhvata buduće regionalne sanitarne deponije tako i izbora lokacije. Definisanje lokacije za sanitarno deponovanje treba se izvršiti tokom prostornog, ali i urbanističkog planiranja.
2. PLANIRANJE DEPONIJA

Veoma važan faktor u izgradnji deponije predstavlja izbor geografske lokacije deponije. Tako,
pored nezadovoljstava i protivljenja lokalnog stanovništva, javljaju se problemi u vezi s gustinom saobraćaja, bukom, mirisom, jačinom i smjerom vjetra, uticajem na pad vrijednosti nekretnina u ukolini, onečišćenjem podzemnih voda itd.
2.1. Prostorni plan i planiranje lokacija regionalnih sanitarnih deponija
Odlukom o provođenju Prostornog plana predviđa se program mjera prostornog uređenja i aktivnosti za provodjenje Prostornog plana i detaljnija upustva kojima se osigurava usklađivanje prostorno planske dokumentacije, a u skladu sa tim odluka sadrži i uslove za lociranje i korištenje regionalnih, odnosno lokalnih, deponija komunalnog otpada. Grafički dio sadržavat će površine namjenjene deponovanju komunalnog, industrijskog i drugog otpada.
2.2. Strateški dokumenti i zakonski okvir za planiranje i izgradnju sanitarnih deponija

Strategijom upravljanja otpadom u Bosni i Hercegovini predviđena je regionalizacija sistema upravljanja otpadom odnosno podjela države na regije u kojima će biti izgrađene regionalne sanitarne deponije.
Vlada Republike Srpske je 2002 godine donijela zaključak o usvajanju Strategije upravljanja čvrstim otpadom sa predloženim konceptom regionalizacije. S tim u vezi, za Republiku Srpsku planirana je podjela na 8 regija (slika 1) u kojima će se izgraditi regionalni centri za zbrinjavanje
otpada. U sklopu ovih regija predviđena je izgradnja i puštanje u funkciju regionalne sanitarne deponije – čiji su akcionari opštine koje se nalaze u okviru regije – koja treba da zadovolji sve standarde EU koji se tiču odlaganja otpada.