E-uprava

Uvod

E-Uprava (engl.e-administration) je termin čije definicije variraju od “upotrebe informatičke tehnologije kako bi se olakšao promet informacija i savladale fizičke prepreke tradicionalnih sistema” do “korišćenja tehnologije kako bi se povećala dostupnost i olakšalo izvršenje javnih službi u korist građana, privrednika, kao i zaposlenih u tim službama.” Ustaljeno viđenje stvari iza ovih definicija je da je e- Uprava zapravo automatizacija, odnosno kompjuterizacija postojećeg “papir sistema”, koja će dovesti do novih stilova upravljanja, novih načina raspravljanja i određivanja strategija, obavljanja poslova, kao i organizovanja i dostavljanja informacija.

Pojam e-Uprave

Pod terminom e-Uprava se podrazumijeva intenzivna i široka primjena savremenih informaciono/komunikacionih tehnologija u javnoj upravi koja omogućava građanima, lokalnim upravama, poslovnim subjektima, vladinim i ne vladinim organizacijama i drugim institucijama permanentan pristup servisima javne uprave, a zaposlenima jednostavno i efikasno obavljanje poslova uz smanjene troškove. E-Uprava približava administraciju građanima i poslovnim subjektima putem korištenja Interneta. E-Uprava može i treba da pruži odlučujući doprinos ubrzanju procesa tranzicije ka ekonomiji baziranoj na znanju, kroz stimulisanje pristupa i korištenja on-line elektronskih servisa. Građanima se pruža mogućnost pristupa informacijama koje mogu da doprinesu unapređenju njihovog civilnog, profesionalnog i privatnog života; mogu da podnose molbe za dobijanje povlastica; da jednostavnije rješavaju svoje potrebe i obaveze, npr. dobijanje dokumenata, dozvola, prijava poreza i dr. Nove tehnologije i nov način rada obezbijediće da javna uprava poboljša kvalitet,raspoloživost i brzinu rada, poveća transparentnost, efikasnost, dvosmjernu razmjenu informacija između korisnika i davaoca usluga, lokalne uprave, kantona, entiteta i države, poboljša demokratski dijalog sa građanima i osigura njihovo uključivanje u demokratske procese.

Pored servisa koje pruža e-Uprava, za uspješnu realizaciju elektronskih inicijativa izuzetno je važno poboljšanje i jačanje demokratskih procesa putem upotrebe informaciono/komunikacionih tehnologija (IKT). Svi principi demokratije kao društvenog sklopa počivaju na participaciji i interakciji građana. Promjena koju e-Uprava kao inicijativa najavljuje mogla bi dovesti do redefinisanja demokratije,odnosno, načina na koji je poimamo. Ova promjena zavisit će isključivo od želje građana koji će htjeti uticati na društvene procese i biti spremni da se angažuju na tom planu. Implementacija inicijative e-Uprave, ovu komunikaciju sa građanima je učinila izuzetno jednostavnom.

Elektronska direktna demokratija (EDD) je oblik demokratije u kojem se moderna komunikacijska sredstva koriste za rasterećenje birokratije u mnogim procesima, npr. raspisivanje referenduma, javno donošenje odluka, itd. EDD omogućava elektronsko registrovanje i glasanje. Za razliku od direktne demokratije, EDD omogućava građanima da glasanjem izjasne svoje stavove o nekoj temi ili budućem zakonu i prije samog zasjedanja skupštine. Takođe, građani ovim dobijaju i mogućnost da učestvuju u kreiranju zakonskih propisa, kao i da opozovu svoje predstavnike u bilo kojoj fazi.

Osnovni koncept e-Uprave
Koncept e-Uprave možemo samo naslutiti kroz brojne sinteze pogleda različitih zainteresovanih strana i kroz iskustva onih koji su dalje od nas odmakli u njenoj izgradnji. Ono što je sasvim sigurno da je e-Uprava u cijelini daleko više od zbira pojedinačnih programa za automatizaciju rada javne uprave.

Ciljevi e-Uprave
Radna grupa o e-Upravi iz Svijeta u razvoju je identifikovala pet široko kategorisanih ciljeva čijem se ostvarivanju teži putem e-Uprave. Ona je sredstvo za ostvarivanje ovih ciljeva, koji prevazilaze prostu efikasnost u obavljanu upravnih djelatnosti i kreću se ka cjelokupnoj reformi sistema i opštem napretku. Ciljevi nisu poređani po značaju, jer svaka zemlja mora sama da odredi prioritete za e-Upravu.

Ciljevi su:

• Stvaranje boljeg poslovnog okruženja
• Korisnici na vezi, a ne u redu (customers on line, not in line)
• Jačanje dobrog upravljanja i povećana participacija građana u njoj
• Rast produktivnosti i efikasnosti državnih agencija
• Obezbeđivanje kvalitetnijeg života marginalizovanih i ugroženih lica
• Krajnji cilj e-Uprave je da poveća dostupnost javnih službi građanima. Ona treba i da pospješi efektivnost države u upravljanju, kao i da joj omogući bolji uvid pri raspoređivanju ekonomskih i socijalnih resursa. E-uprava treba da omogući i uveća interakciju izmedju tri glavne strane u društvu – države, fizičkih i pravnih lica, kako bi se stimulisao politički, socijalni i ekonomski razvoj države.
• Omogućiti da se 100 % administrativnih procedura obavlja on-line, i da se primjenjuje ”one-stop” pristup,
• Standarizovati operativne forme centralne i lokalne uprave,
• Obezbjediti sigurno okruženje,
• Uspostaviti transparentan sistem, i osigurati transparentnost svih operacija,
• Definisati formate podataka tako da poslovne organizacije mogu da direktno pristupe svim potrebnim informacijama,
• Kreirati okruženje koje će ponuditi više različitih načina korištenja istih servisa.
• Perspektive ostvarenog uticaja primjene informacionih tehnologija.

Savremeni informacioni sistemi se zasnivaju na pouzdanom prenosu podataka. S obzirom na ovu činjenicu arhitektura mreže može biti zasnovana na ISO (ISO -International Organization for Standardization) standarima. Povezivanje u upravi može biti ostvareno unutar jednog sektora ili na nivou cijele opštine (Internet), između više opština (Extranet) i na nivou entiteta i drugih zemalja (Internet). Do informatičkog povezivanja po svim nivoima mora doći ako se želi kvalitetna razmjena podataka na svim nivoima.