Devizni kurs

UVOD
Devizni sistem ekonomskih odnosa sa inostranstvom, kao važan dio privrednog sistema, treba da obezbjedi uslove za racionalno uključivanje nacionalne privrede u međunarodnu podjelu rada. To prije svega, znači da instrumenti sistema treba da omoguće objektivnu ocjenu rentabilnosti angažovanja proizvodnih faktora u pojedinim vrstama privrednih aktivnosti i na toj osnovi indetifikaciju sektora u kojima nacionalna privreda najbolje koristi raspoložive resurse.
Osnovu sistema ekonomskih odnosa sa inostranstvom čine dva međusobno zavisna i čvrsto povezana dijela: spoljnotrgovinski sistem u užem smislu i devizni sistem. Devizni sistem čini skup načela i na njima zasnovanih zakonskih propisa, mjera i instrumenata kojima se reguliše način poslovanja devizama: devizni kurs, mogućnosti i uslovi sticanja, držanja i korištenja deviza, načini njihove međusobne zamjene i zamjene za domaći novac i sl.
Adekvatan devizni sistem predstavlja neophodan, ali ne i dovoljan uslov za uspješan razvoj nacionalne privrede i njeno uklapanje u međunarodnu podjelu rada. Ni najbolje postvaljeni sistemi neće dati rezultate ukoliko se javljaju slabosti i poremećaji u domaćim privrednim aktivnostima.

1. POJAM DEVIZNOG KURSA
Cijena po kojoj se jedna nacionalna valuta razmjenjuje za drugu valutu naziva se deviznim kursom. Od deviznog kursa treba razlikovati devizni paritet, koji predstavlja utvrđenu vrijednost nacionalnog novca izraženu u nekom šire prihvaćenom denominatoru: zlato, specijalnim pravima vučenja, nekoj važnijoj valuti itd. U normalnim prilikam devizni kurs se kreće oko deviznog pariteta.
Devizni kurs uspostavlja vezu između nivoa cijena u zemlji i inostranstvu. Pomoću njega se inostrane cijene preračunavaju u nacionalnu valutu i domaće cijene iskazuju u devizama. Time se omogućuje poređenje cijena i indetifikacija proizvoda čija je cijena u zemlji niža pa se mogu izvoziti, odnosno proizvoda koji su u inostranstvu jeftiniji pa ih treba uvoziti. Na duži rok razlike u cijenama dovode do usmjeravanja faktora proizvodnje u one sektore u kojima je nacionalna privreda efikasnija, a drugi sektori se prepuštaju drugim inostranim proizvođačima. Tako dolazi do međunarodne podjele rada.
U vrijeme čistog zlatnog standarda, kada je u prometu bio zlatan novac, odnosno novčanice sa pokrićem u zlatu, devizni kurs je bio određen tzv. Kovničkom stopom, koja je pokazivala koliko se zlata nalazi u jedinici nacionalnog novca. Jednostavnim poređenjem sadržaja zlata u jednoj i drugoj valuti dobijao se devizni kurs tih valuta. Devizni kurs se samo mogao kretati u uskim okvirima – u granicama donje i gornje zlatne tačke. Ako bi kurs neke valute porastao iznad gornje zlatne tačke, rentabilnije je bilo da se plaćanja inostranstvu izvrše izvozom zlata nego da se po tome kursu pribavlja strana valuta