Ekonomska analiza – Analiza osnovnih sredstava

Uvod:
Da bi menadžment jednog preduzeca raspolagao bitnim informacijama koje bi ga podstakle na adekvatne poteze u pogledu konsolidovanja preduzeca, potrebno je da se više pažnje posveti analizi osnovnih sredstava. Stepen otpisanosti osnovnih sredstava se iz godine u godinu povecava. Ukupna osnovna sredstva su dostigla stepen otpisanosti od 48,5% , dok je kod opreme stepen otpisanosti dostigao cak 65,9%. S tim u vezi potrebno je naglasiti da se posebno isticu stope otpisanosti osnovnih sredstava kod proizvodnje nafte i gasa, cak 91,9%, a kod opreme 91,5%.
Nizak nivo upotrebljivosti osnovnih sredstava za posledicu je imao smanjenje fizicke sposobnosti osnovnih sredstava, kao i nedoststak novcanih sredstava za nove nabavke. Da bi se izvršila analiza uticaja osnovnih sredstava na obim proizvodnje i na troškove proizvodnje, potrebno je izvršiti sledece analize:

1. Analiza randmana osnovnih sredstava
2. Analiza velicine, starosti i strukture osnovnih sredstava na obim proizvodnje i na troškove proizvodnje
3. Analiza povezanosti randmana osnovnih sredstava sa drugim ekonomskim indikatorima

Definicija I pojavni oblici osnovnih sredstava

Osnovna sredstva su ona sredstva koja u jednom reprodukcionom ciklusu ne prenesu svoju vrednost na proizvod nove upotrebne vrednosti vec to cine u nizu reprodukcionih ciklusa zadrzavajuci za sve to vreme svoju upotrebnu vrednost, postepeno smanjujuci svoju prometnu vrednost.

Sa stanovista da li su osnovna sredstva ukljucena u process proizvodnje ili ce tek biti ukljucena razlikujemo:

• Osnovna sredstva u upotrebi – funkciji
• Osnovna sredstva u pripremi
• Trajno neupotrebljiva osnovna sredstva.

Sa stanovista materijalnog oblika razlikujemo :

• materijalna
• nematerijalna osnovna sredstva.

OSNOVNA SREDSTVA U UPOTREBI – FUNKCIJI:

Osnovna sredstva koja su ukljucena u process reprodukcije , koja se koriste u procesu poslovanja, prema pojavnom obliku mogu biti:

1. zemljiste,
2. sume I dugogodisnji zasadi,
3. gradjevinski objekti I rudarski radovi,
4. orudja za rad, oprema,
5. osnovno stado,
6. nematerijalna osnovna sredstva.

ZEMLJISTE je I uslov za proizvodnju I sredstvo za proizvodnju. Kada se zemljiste koristi u nepoljoprivredne svrhe, kao sto je smestaj proizvodnih objekata, skladista I sl ono predstavlja uslov za proizvodnju. U poljoprivrednoj delatnosti, ratarstvu I vocarstvu, zemljiste predstavlja sredstvo za proizvodnju. Zahvaljujuci tome sto zemlja ima cenu ono se moze vrednosno izraziti kao osnovno sredstvo ali nije predmet amortizacije, zato sto se nikada ne trosi, vecno traje.

SUME I DUGOGODISNJI ZASADI- u ovu grupu spadaju zasadi koji sluze privrednoj delatnosti I koji imaju visegodisnji bioloski vek trajanja kao sto su :

• sume
• vocnjaci
• vinogradi
• hmeljnici
• malinjaci I sl.

Zasadi su plod ljudskog rada I imaju svoju vrednost, a zato sto im je vek trajanja ogranicen, oni su predmet amortizacije.