Etika

Predmet i zadatak etike
Etička misao se javlja kod antičkog mislioca Protagore koji kaže:ČOVJEK JE MJERA SVIH STVARI,ONIH KOJE JESU I ONIH KOJE NISU“
ETIKA predstavlja teoriju tj.skup teorija o moralu ali ne kao činjenici nego kao moralu kao idealu koji predpostavlja praksu.Pojam etike potiče od grčke rijeći ethos (zavičaj) što prevedeno na latinski znači moral.Tvorci termina ethosa su Heleni a moralisa Latini.
Predmet etike nije moral kao činjenica nego moral kao ideal,koji se temelji na „treba da“ ili „trebanju“Moral kao ideal ima univerzalno značenje i nadilazi promjenu vremena i prostora.Za moral se zanimaju razne empirijske znanosti.Međutim ono što one dnude bitno se razlikuje od uvida do kojih dolazi etika.

1. Temeljna razlika je u tome što etika razmatra moral kao ideal tj kakav „treba da“ bude,dok znanosti kao što su sociologija morala,psihologija morala itd.opisuju moral kakav on jeste i to na temelju njima raspoloživih činjenica
2. Sljedeča razlika je u tome što etika nema potrebe za metodom jer ona razumjeva i tumači moral,dok ga druge nauke istražuju i opisuju.
3. Iz druge razlike proizilazi i treća razlika a to je da etici ne trebaju instrumenti ili sredstva za razumjevanje i objašnjavanje.
4. Posljednja razlika je u tome što nauka opisuje i istražuje moral kao činjenicu i one se odnose samo na određeni prostor i vrijeme što znači da za razliku od etike ne poznaje dimenziju budučnosti nego samo sadašnjosti.

 
Aristotel
Treba imati na umu da je problem moralnog stariji od etike kao disciplinarnog mišljenja o njemu.Nju uvodi Grčki mislilac Aristotel.To pitanje postavljaju u nesistematskoj formi i preddokratovci,a Aristotel otac morala i nastoji postaviti moral na znanstvene osnove.Predsokratovsko i Sokratovo učenje Aristotel izlaže oštroj kritici.Kod Aristotela etika,politika i ekonomija čine praktičnu filozofiju.Ona za svoj predmet ima najviše principe kojima se praktičkom djelovanju određuju putevi i postavljaju ciljevi.Aristotel je svojim utemeljenjem praktičke filozofije postao osnova i polazište svih kasnijih promišljenja.Aristotel diferencira etiku u odnosu na filozovske discipline čije učenje pripada etici dobara,sadržajnoj ili teleološkoj etici čiji je vrhovni kriterij moralnosti SREĆA pa se njegova etika može označiti EUDAIMONISTIČKOM ETIKOM.

Kant
Pojavom Kanta vrši se obrat na u etičkom mišljenju jer nije više na važnosti sadržaj kao vrhovni kriterij.On smatra formu radnje kao bitno svojstvo etike.Kantovo se učenje zbog toga naziva formalističko ,znači kod njega nema heteronomnosti.Kant ukazuje na nemogučnost teoriskog utvrđivanja i dokazivanja etičkog kao etičkog,odnosno njegovog vrhovnog principa.Ta se nemogučnost najbolje iskazuje kroz pitanje kako je moguć kategorički tj.moralni imperativ ,koji čini temelj Kantove praktičke filozofije,on je moguč jedino uz predpostavku ideje slobode.A ta ideja slobode za Kanta predstavlja izvor moralnosti.Polazeči od stare psihologije i njenog učenja o tri fundementalne duševne moći.

Kant smatra da čovjek posjeduje tri duševne moći:

1.Saznajne (teorijski um)
2. Htijenje (praktički um)
3. Osjećanje(moć suđenja)

Zbog toga iz njegovog djela „Kritika čistog uma“šta treba da znam?
Zatim „Kritika rasudne moći“ pitanje čemu treba da se nadam? Te „kritike praktičnog uma“ šta treba da činim?