Fosfor

Uvod
Fosfor
Fosfor je veoma značajan element, koji se javlja u zemljištu u različitim organskim i neorganskim oblicima. Fosfor se i u vodi nalazi u različitim oblicima, ali je, sa stanovišta dostupnosti živom svijetu, najvažniji ortofosfat (PO43-) koji nastaje oksidacijom u procesima mineralizacije organskih materija koje sadrže fosfor. Fosforni ioni u zemljištu su uglavnom vrlo nepokretni, jer se snažno adsorbuju na okside i hidrokside željeza, aluminija i mangana, zatim čestice glina, a sa kalcijevim ionima daju kalcijum fosfate. Veća mobilnost javlja se kod
nekih organskih oblika fosfora (npr. iz prirodnog đubriva), nego neorganskih oblika.

 
Hemijske osobine

• atomski broj: 15
• Ar: 30,97
• grupa: 5
• perioda: M
• blok: p
• osobine: nemetal (metaloid)
• agregatno stanje: čvrsto
• T.K: 550 K
• T.T: 317 K
• gustina: 1,82(beli), 2,34(crveni) – 2,69 (crni)g/cm
• elektronegativnost: 2,1
• otkriće: H. Brand, 1669.
• lat. naziv: phosphorus
• oksidaciona stanja: +5, -3, +3
• raspored elektrona po nivoima:2, 8, 5
• elektronska konfiguracija: [Ne]3s
• 3p
• atomski poluprečnik: 100 pm
• alotropske modifikacije:
  • bijeli, tetragonalni P4, reaktivan
  • crveni,tetragonalni, Pn, zagrevanjem belog na 300
  • C bez vazduha, manje reaktivan
  • crni, iz belog pod jakim pritiskom, nerastvoran u većini rastvarača, metalni sjaj poput grafita

•  jačina nekih kovalentnih veza (kJ/mol):
  • P-H, 328
  • P-O, 407
  • P-P, 209
  • P-Cl, 419
  • P=O, 560

• izotopi:

1. P-31

• zastupljenost u prirodi: 100%
• raspad: stabilan

2. Sintetisani su izotopi fosfora atomskih masa 32 i 33.4

Cilj rada

Kruženje materije je opšta zakonitost prirode prema kojoj se materija ne uništava,nego stalno kruži mijenjajući svoj oblik. Biogeohemijski ciklusi traju već 3,5 milijardi godina i za to vrijeme u biosferi kruži voda, C, O, N, P, S, Fe, Mn, Hg… Cilj ovog rada je da se objasni ciklus fosfora u prirodi (njegovo kruženje) i da se objasni njegov značaj jer je fosfor veoma bitan za rast i razmnožavanje svih oblika života.

 
Metode rada
U pripremi i izradi ovog rada korišten je samostalni istraživački rad, uglavnom pretraživanjem, odabirom i klasifikacijom relevantnog materijala koji je dostupan na internetu.

Diskusija
Fosfor je nemetal koji se u prirodi, tlu i biljkama, javlja u peterovalentnom obliku. Ulazi u sastav značajnih organskih spojeva kao što su nukleoproteidi, fosfolipidi, enzimi i mnogih drugih, posebno spojeva koji povezuju endergone i egzergone reakcije. Ciklus P sastoji se iz razgradnje fosfornih spojeva u tlu, njihovog usvajanja biljkama i ponovnog nastanka minerala tla. Poznato je čak oko 170 minerala koji sadrže fosfor, a rasijani su po svim magmatskim stijenama. Fosfor u zemljištu P u zemljištu potiče iz procesa razgradnje matičnih stijena, najviše apatita. Apatit je mineral koji pripada grupi fosfata, i po hemijskom sastavu je hlorofosfat ili fluorofosfat kalcijuma. Hemijska formula mu je Ca5(PO4)3 (F,Cl,OH). Minerali grupe apatita se javljaju u metamorfnim stijenama, a u mnogim stijenama dolaze kao akcesorni minerali. Ima ga u pegmatitskim žilama, kao primarni fosfat. Najviše ga ima u sedimentima – fosforitima.