Pojava i razvoj gradova u Aziji

1.0 Uvod
U ovom seminarskom radu govori se o pojavi i razvoju gradova na azijskom kontinentu. Zapravo ovde se radi o Aziji ( bez Rusije i jugozapadne Azije ). Ovaj region sveta ubraja se u područja koja imaju najdalju tradiciju urbanog razvoja. U vreme procvata prvih civilizacija u Mesopotamiji i u dolini Nila u Egiptu i u pojedinim krajevima Azije pojavljuju se prve kulture s razvijenim gradovima i urbanim sistemima. Razvoj gradova nastavljen je i u kasnijim razdobljima. Srednji vek je bio ključan, jer su se razvijala nezavisna kraljevstva, razvijali su se gradovi kao i politički centri.
Azija je po svom urbanom razvoju kontinent kontrasta, i to zbog relativno niskog stupnja urbanizacije te mnogo milionskih gradova. Godine 1990. u Aziji su 203 grada imala 500 000 ili više stanovnika, od kojih su 100 bili milionski gradovi. Među milionskim gradovima 16 je gradova imalo čak pet ili više milionskih gradova. Najveći broj milionskih gradova razvio se u istočnoj Aziji.
Tablica 1. – Broj velikih gradova pojedinih delova Azije 1990. god
Delovi Azije Milionski gradovi Ukupan br. Milionskih gradova Ukupan broj većih gradova
0.5 – 1.0 1 – 5 5 I više miliona
Južna Azija 38 22 6 28 66
Jugoistočna Azija 8 12 3 15 23
Istočna Azija 57 50 7 57 114
UKUPNO 103 84 16 100 203
Izvor : Philip’s Geographical Digest 1996-1997; Heinemann, 1996.
Azija pripada među slabije urbanizovane kontinente. U većini azijskih zemalja čak 50 % stanovništva je smešteno u gradovima.
Proces urbanizacije u Aziji ima slična obeležja kao u Africi i Latinskoj Americi. Broj stanovnika se neprestano povećava, i to zbog preseljavanja seoskog stabovništva u gradove i zbog viskog prirodnog prirasta. Mreža azijskih gradova ima slična obeležja kao i mreža afričkih I latinoameričkih gradova, zapravo totalno je asimetrična. Ti gradovi su uglavnom formirani na obalama zbog čega je formirana jako velika mreža primorskih centara, koji su se razvili u milionske gradove. Objašnjenje za ovo treba tražiti u činjenici da je razvoj urbanih sistema u Aziji posledica vanjskih uticaja. I evropske kolonijalne sile i njihovi ekonomski interesi ostavili duboke tragove ne samo u urbanim sistemima već i u društveno-ekonomskim prilikama.
2.0 Karakteristične etape razvoja urbanih sistema
Prvi gradovi u delu Azije o kojem govorimo u ovom radu nastali su pre više od 4000 godina. U tom period mogu se izdvojiti karakteristične etape razvoja gradova sa specifičnim oblicima urbanih sistema.
• Predmerkantilističko ( predevropsko )
• Merkantilističko
• Kolonijalno
• Postkolonijalno
2.1 Predevropsko razdoblje

Predevropsko razdoblje je trajalo najduže, pa se može podeliti na npr. predistoriju, zatim srednji vek te razdoblje od 15. Do 19. veka kada počinju da se osećaju zapadni uticaji koji će u 19. Veku imati odlučujuću ulogu.

2.1.1 Predistorijsko razdoblje

Prve civilizacije, urbani sistemi, i prvi gradovi razvijaju se u ovom prostoru mnogo pre naše ere. U Indiji se prvi gradovi razvijaju u sklopu civilizacija u dolini reke Inda i okolnih krajeva. Među njima su se isticali Kot Diji i centri Mohenjo Daro i Harappa ( Taddei, 1973 ).