Govorno – pozorišno i muzičko delo kao vrsta autorskog dela

Uvod
Autorsko pravo obezbeđuje autorima, kompozitorima, programerima, dizajnerima web – sajtova i drugim stvaraocima pravnu zaštitu za njihove književne, umetničke, dramske ili druge tvorevine, koje se uobičajeno nazivaju “delo“. Autorskim pravom štiti se širok dijapazon originalnih dela, kao što su knjige, časopisi, novine, muzička dela, slike, fotografije, skulpture, video – igrice, i originalne baze podataka. Autorsko pravo obezbeđuje autoru, odnosno stvaraocu dela određena isključiva prava u odnosu na svoje delo, tokom ograničenog, ali prilično dugog vremenskog perioda. Ova prava omogućavaju autoru da na različite načine kontroliše ekonomsko iskorišćavanje svog dela i da za to naplati naknadu.

Autorsko pravo takođe obezbeđuje „moralna prava“, koja, između ostalog, štite ugled i čast autora. „Srodna prava“ su interpretatora, proizvođača fonograma i emitera. U nekim zemljama, kao što su Sjedinjene Američke Države i Velika Britanija, ova prava su, jednostavno, uključena u autorsko pravo. Druge zemlje, kao što su Nemačka i Francuska, ova prava štite u sklopu posebne kategorije prava koja se naziva „susedna prava“.

 
Autorsko delo

Autorsko delo je duhovna tvorevina u oblasti književnosti, nauke i umetnosti i kao takvo čini predmet subjektivnog autorskog prava. U našem Zakonu o autorskim i srodnim pravima, autorsko delo se određuje kao originalna duhovna tvorevina autora izražena u određenoj formi, bez obzira na njegovu umetničku, naučnu ili drugu vrednost, njegovu namenu, sadržinu i način ispoljavanja kao i dopuštenost javnog saopštavanja njegove sadržine. Zakon precizira pojam autorskog dela nabrajanjem pojedinih vrsta autorskih dela kao što su:
Pisana dela, govorna dela, dramska, koreografska, muzička, filmska dela i dela likovne umetnosti. Može biti zabranjeno izvođenje, prikazivanje ili izlaganje dela, koje bi bilo suprotno dobrim običajima ili javnom poretku. Samo jedna kategorija dela ne uživa zaštitu zbog svoje namere, a to su: zvanični državni akti – zakoni, podzakonski akti, razni propisi, podnesci i drugi akti u upravnom ili sudskom postupku. Pravna kategorija se razvila u dva smera u pogledu gledišta da li autorsko delo čini samo jedan element – forma (monističko shvatanje), ili su to dva elementa – ideja (animus) i oblik izražavanja (corpus) (dualističko shvatanje).
U nasem Zakonu prihvaćeno je monističko shvatanje pa da bi autorsko delo uživalo zaštitu mora imati određenu formu, dok sama ideja ne može uživati zaštitu. Na osnovu pravne teorije i sudske prakse pod pojmom autorskog dela se podrazumeva tvorevina koja ima duhovni sadržaj, određenu formu i koja je originalna. To su ujedno i uslovi zaštite autorskog dela.