Kriminalistika

Kriminalitet je kao društvena pojava poznat od najstarijih vremena, tako da se od kriminaliteta društvo branilo donošenjem represivnih zakona. Najstariji je Hamurabijev zakonik, nastao u 19. ili 18. vijeku prije naše ere. Ovaj zakonik šestog kralja prve vavilonske dinastije, otkriven u gradu Suzi prilikom arheoloških iskopavanja 1901. godine, ispisan je klinastim pismom na stijeni od crnog diorita. Da bi se stalo na put „glavarima koji proždiru mita i donose nepravedne odluke” (Hesiod), u staroj Grčkoj izabran je Drakon, 621. godine prije naše ere, da napiše zakone koji su za delikte predviđali veoma stroge kazne. (Žarković, Banović, Stupar; 1997) Pregled najvažnijih pravnih sistema i kodifikacija, od Hamurabijevog zakonika do danas, svjedoči da je borba protiv kriminaliteta prisutna od davnina i da je društvo oduvijek nastojalo da se protiv tog zla bori na najefikasniji način. Jedan od tih načina je i kriminalistika kao nauka, koja danas egzistira „kao samostalna naučna disciplina, jer raspolaže vlastitim, općim i posebnim objektom proučavanja i istraživanja (spoznaje), jer ima specifičan pristup u proučavanju i istraživanju svojih objekata spoznaje i posebne samostalne metode i sredstva istraživanja (metodologija), ima svoju unutarnju strukturu, svoj pojmovni aparat, ima vlastite teorije, načela, fond sistematiziranog znanja u obliku pravila, koja na određenom području omogućavaju ostvarivanje novih naučnih spoznaja, otkrivanje novih, dosad nepoznatih činjenica i zakonitosti. Kriminalistika je danas, jedinstveni sistem principa, teorija i spoznajnih metoda. Njen vlastiti predmet proučavanja i istraživanja povezan je s praksom koji služi kao jedan od osnovnih kriterija istine. Zbog navedenog, po nama, kriminalistika ispunjava uvjete koji se danas traže za egzistenciju određene nauke. Kriminalistika, osim što je nauka, istovremeno je i struka. Bitna karakteristika spoznajne aktivnosti u okvirima kriminalističke nauke je njezina heurističnost. Društveni karakter kriminalističke nauke dolazi do izražaja kroz praktičnu primjenu njezinih postulata. Ona se javlja i kao praktična strana društvene aktivnosti. S tog stanovišta ona je i struka jer koristi naučne metode i vrši naučno utvrđivanje činjenica u vezi s rješavanjem konkretnih kriminalističkih problema i zadataka, dakle, ima svoju neposrednu praktičnu primjenu. To znači da posjeduje kompleks poslova i problema koje, u okviru struke, kriminalisti kao stručnjaci moraju znati obavljati na profesionalnom stručnom nivou. Kriminalistička struka ima svoj vlastiti pristup problemima kriminaliteta i svoje metode rješavanja tih problema čiju osnovu čine različite naučne metode. Kriminalistička nauka predstavlja svojevrsni kondenzat svega pozitivnog u naučnom i iskustvenom smislu. Istovremeno, ona u odnosu na krivičnopravne nauke, uslijed svog dinamičkog karaktera može bolje da prati ekspanzivne tokove modernih nauka, naročito u tehničkim područjima. Pravila kriminalističke nauke omogućavaju da se pravna dogma učini životnom, da ju se prožme duhom novog vremena, novom tehnologijom, novim naučnim dometima koji konstantno mijenjaju sliku današnjice. Omogućavajući transmisiju brojnih raznovrsnih dostignuća nauke i razvijajući uvjete za njihovu primjenu u oblasti krivičnopravnih nauka, kriminalistička nauka na tom planu danas daje veliki doprinos. Bez primjene pravila kriminalističke nauke, norme krivičnog procesnog prava (ali i materijalnog) ne mogu doći u pravu funkciju koju im je namijenio zakonodavac. One ostaju „mrtvo slovo na papiru.“