Krivično pravo

NAPOMENA: SKIRPTA SA PITANJIMA I ODGOVIRMA

1. Pojam i osnovne karakteristike krivičnog prava
Krivično pravo je dio pravnog sistema čija je osnovna funkcija zaštita društva od kriminaliteta. Da bi se navedena funkcija ostvarila krivičnim pravom se određuje:
a) koja ljudska ponašanja predstavljaju KDa
b) koje KSe i pod kojim uslovima se mogu primjenjivati prema učiniocima KDa.
Najkraće rečeno krivično pravo je skup propisa o KDa i KSa, tj. predmet njegovog izučavanja je KD, KS i učinilac KD (tj. subjekt na koga se primjenjuje KS).
2. Podjela krivičnog prava
Krivično pravo se dijeli na opšti i posebni dio krivičnog prava.
a) opšti dio reguliše materiju koja je zajednička za sva KD i kažnjavanje.
b) posebni dio predstavlja skup zakonskih odredbi kojima se određuju pojedina KDa, propisuju njihova zakonska obilježja i krivične sankcije za svako od njih.
Razlika izmedju opšteg i posebnog dijela krivičnog prava je u tome što odredbe posebno dijela KP uvijek imaju dva dijela: dispoziciju i sankciju.
3. Karakteristike krivičnog prava
zasnovanost na zakonu ( zakonsko pravo ), po svom karakteru je javno(državno) pravo, ima represivni karakter. Država ga sotvaruje preko svojih organa. Zaštitna funkcija krivičnog prava: je osnovna njegova funkcija. KP se štiti osnovna prava i slobode čovjeka (tj. ljudski život, sloboda, imovina, bezbjednost zemlje, pravni poredak itd.). KP ima i drugu funkciju a to je obezbjeđenje građana od same države i njenih organa u primjeni prava, dakle od samog kri. prava. U ostvarivanju zaštitne funkcije KP mora poštovati određena načela:
načelo ograničenja krivičnopravne prinude: KS se primjenjuju kada se zaštita ne može ostvariti nekim dr. nerepresivnim sredstvom.
načelo legitimnosti: primjena kri. prava mora biti legitomna(opravdana). načelo supsidijarnosti: KS mora biti posljednje sredstvo u suzbijanju kriminaliteta.
načelo fragmentarnosti: krivično pravo obezbjeđuje zaštitu samo najznačajnijim pravnim dobrima i to u segmentima, fragmentima. Npr. nije kažnjiv svaki rad, nego samo očigledno nesvjestan rad.
Krivične sankcije: su sredstva krivično pravne zaštite. To su mjere koje društvo pod određenim uslovima prinude primjenjuje prema učiniocima KDa.
4. Izvori krivičnog prava
zakon: krivivično pravo je zakonsko pravo, a to znači daje zakon primarni izvor krivičnog prava. Prema njemu nikome se ne može izreći kazna za učinjeno djelo koje prije toga nije bilo predviđeno kao KD i za koje nije bila zakonom propisana kazna, podzakonski propisi : su dopunski izvori krivičnog prava. Koriste se kod tzv. blanketnih krivičnih djela(to su KD čije zakonsko biće nije određeno u krivičnom zakonu, pa sam zakon upućuje na korištenje drugih propisa).
međunarodni ugovori i međunarodno pravo: imaju dopunski karakter-kada je država potpisala međunarodni ugovor donoseći sopstveni zakon.
sudska praksa, teorija krivičnog prava i običajno pravo nemaju karakter izvora krivičnog prava.
5. Važenje krivičnog zakona
znači daje on na snazi i da ga organi pravosuđa primjenjuju. Krivični zakon važi do dana stupanja na snagu zakona koji ga izričito ili prećutno ukida. Krivični zakon djeluje:
a) u određenom vremenu(vremensko važenje),
b) na određenom prostoru(prostorno važenje),
c) u odnosu prema određenim licima(važenje k.z. prema određenim licima).
6. Vremensko važenje krivičnog zakona
Da bi počeo da važi svaki zakon treba da bude proglašen. Početak važenja jednog zakona je dan ili momenat njegovog stupanja na snagu. Osnovno načelo vremenskog važenja k.z. glasi da se na učinioca k.d. primjenjuje onaj zakon koji je važio u vrijeme izvršenja k.d.
7. Prostorno važenje krivičnog zakona
Svaki zakon pa tako i krivični zakon važi na teritoriji države koja gaje donijela. Međutim, država može imati interesa da njegovo prostorno važenje protegne i na k.d. koja su izvršena u inostranstvu. Krivični zakon RS uvažava kao osnovni teritorijalni princip, a dopunski principi prostornog važenja su: personalni, realni i univerzalni.
Teritorijalni princip: krivično zakonodavstvo RS važi za svakoga ko na teritoriji RS izvrši k.d. bez obzira čiji je državljanin.Dopunjen je sa još dva principa:
princip zastave broda( KZ RS se obavezno primjenjuje prema svakome ko učini k.d. na domaćem brodu bez obzira gdje se on nalazio).
princip registracije aviona(Pravi razliku između vojnog i civilnog vazduhoplova. Ako je u pitanju vojni vazduhoplov naše zakonodavstvo se primjenju je bez obzira gdje se on nalazio, a ako je u pitanju civilni vazduhoplov samo ako je u letu). Od ovog pravila postoji nekoliko izuzetaka prema odredbama međunarodnog prava kada se KZRS ne može primjenjivati prema šefovima stranih država i njihovim pratnjama,stranim diplomatskim i konzularnim funkcionerima, funkcionerima međunarodnih organizacija).