Malarija

Voved

Malarijata e infektivna bolest što ja predizvikuva mal parazit narečen Plasmodium. Ima vkupno četiri vidovi od ovoj parazit i sekoj ima svoi specifičnosti, bez ogled dali se raboti za reakcijata na medikamenti ili spored lokacijata vo organizmot po infekcijata, no i spored efektite što gi ima po zdravjeto na čovekot.
Plasmodium falciparum e vid koj geografski se prostira vo tropskite i subtropskite podračja, odnosno okolu Ekvatorot. Infekcijata so ovoj parazit može da go zagrozi životot na zaboleniot vo tekot na nekolku dena od vleguvanjeto na parazitot vo organizmot, a kaj parazitot postoi otpornost na poveќeto dostapni medikamenati, taka što terapijata mora da bide kombinirana.
Plasmodium vivax, P. malariae i P. ovale se ostanatite vidovi, koi ne se tolku opasni za čovekot. Postojat primeri na uspešno zakrepnuvanje po eden mesec, duri i bez lekuvanje so priznati medikamenti. Možat da se najdat vo site tropski regioni vo svetot, so isklučok na Plasmodium ovale koj e najden samo vo zapadna Afrika. Plasmodium vivax i P. malariae možat da se smestat vo crniot drobna čovekot, što može da predizvika dopolnitelni komplikacii i da bara dopolnitelen medicinski tretman.
Prenosnik na ovoj parazit, a i na samata bolest, e ženkata od eden vid tropski komarec – Anopheles, koja so ubod go vnesuva parazitot vo čovekot. Bidejќi larvite na komarecot sè do izleguvanjeto od lušpata se naoѓaat pod voda, glavno vo močurišta, malarijata e najrasprostraneta vo močurišnite podračja. Parazitot se razmnožuva vo crenite krvni kletki, i gi predizvikuva simptomite, a vo najteškite slučai predizvikuva koma i smrt.
Klučni zborovi: Plasmodium, Anopheles, sporozoiti, prevencija, terapija.

Simptomi

Vo zavisnost od vidot na parazitot od rodot Plasmodium i vremeto na inkubacija, prvite simptomi možat da se javat 7-14 dana ili duri i 8-10 meseci po vnesuvanjeto na parazitot. Toa mnogu zavisi i od imunitetot, pa možat da se zabeležat i slučai na potpoln imunitet, koj e steknat so tekot na vremeto. Simptomite karakteristični za malarija se: zgolemena telesna temperatura, glavobolka, zamor, bolka vo muskulite i dr. Ciklusi na treska, visoka temperatura i potenje koi se povtoruvaat sekoj eden, dva ili tri dena se tipični za ovaa bolest. Ponekogaš može da se pojavat i malku poinakvi znaci kako što se povraќanje, dijarea, kašlica, i požoltuvanje (žoltica) na kožata i belkite na očite poradi uništuvanje na crvenite krvni kletki i kletkite na crniot drob.
Kaj luѓeto so teška Plasmodium falciparum malarija može da se razvie krvarenje, šok, zgolemuvanje na crniot drob i slezinata, nervni disfunkcii i gubenje na svesta, a vo najteški slučai –koma i smrt poradi infekcija ili komplikacii. Cerebralna malarija (koma ili promenet mentalen status i napadi) može da se sluči so teška infekcija so P. falciparum. Taa e smrtonosna ako ne se tretira brzo, pa duri i so tretman, okolu 15% -20% od zabolenite umiraat.