Multipla skleroza

1.    UVOD
Multipla skleroza (MS) je predstavnik demijelinizacionih bolesti centralnog nervnog sistema.Mijelinizacija je proces oblaganja aksona mijelinom i ona se ne završava tokom intrauterinog života.Zato neki sistemi nisu funkcionalni odmah po rodjenju (npr kortikospinalni sistem).Mijelinizacija se nastavlja sve do puberteta. Demijelinizacija je je razgradnja mijelina moze biti primarna i sekundarna.

2.    ETIOLOGIJA I EPIDEMIOLOGIJA
Učestalost ove bolesti je različita u različitim delovima sveta. Vrlo visoka prevalencija se nalazi u severnim zemljama (Skandinavske zemlje, Velika Britanija, Kanada), a u tropskim predelima, kao isve demijelinizacione bolesti, veoma je retka.U našij zemlji prevalencija je oko 15-30/100000 stanovnika.
Osnovna patološkoanatomska lezija su žarišta demijelinizacije- plakovi, i ona su rasuta po raznim delovima CNS-a. Postoje i odredjena predilekciona mesta a to su kičmena moždina, vidni živci, moždano stablo i cerebelum. U hemisferama velikog mozga lokalizovani su periventrikularno i kortikalno. Veličina plakova je najčešće izmedju 1 i 10 mm a mogu biti i nekoliko cm u prečniku. Ognjišta su različite starosti. U svežim ognjištima, osim odsustva mijelina uz očuvane aksome mogu se naći, naročito u akutnim slučajevima, zapaljenske promene edem i perivaskularni infiltrati.
Danas je uglavnom prihvaćen stav o etiologiji i patogenezi MS na kome s zasniva savremena imunomodulatorna terapija ove bolesti. Po ovoj koncepciji MS je stečene bolest , verovatno u ranom detinjstvu. Uloga genetskog faktora nije beznačajna. Spoljni faktor (moguće virus) pokreće složeni imuno proces koji započinje aktivacijom T limfocita na periferiji, a zavrsava se demijelinizacijom u centralnom nervnom sistemu.

3.    KLINIČKA SLIKA
Klinička slika moze da bude veoma raznovrsna. Bolest uglavnom počinje pojavom parestezija u pojedinim delovima tela i slabosti u vidu hemipareze,parapreze ili monopareze. Cesto kao prvi znak bolesti javlja se i retrobulbarni neuritis koji se manifestuje zamagljenjem vida na odgovarajućem oku. Mada on moze biti i samostalna bolest i nije opravdan ni zahtev za detaljno ispitivanje ovih bolesika radi dokazivanja MS. Time se bolesnik nepotrebno opterećuje a jako malo skoro ništa se  nemože uiniti da se razvoj MS spreči. Iako retrobulbarni neuritis može predstavljati prvi napad MS, sledeći može doći posle remisije od 20 godina i više. Bolesniku je nophodno reci da se retrobulbarni neuritis može ponoviti i da se mora čuvati fizičkog zamaranja i virusnih infekcija jer oni mogu da provociraju recidiv ukoliko je reč o MS. Takodje mogu se javiti diplopije,vertigiozni sindrom, nestabilnost i drugi znaci oštećenja CNS-a. U fazi razvijene bolesti najčešća su oštećenja piramidalnog sistema, cerebeluma, spinotalamičkog trakta, optičkog sistema, moždanog stabla, sfinktera. Od psihičkih promena najznačajnije su intelektualni pad i euforija. Paroksizmalni simptomi i znaci nataju naglo, traju kratko i ponavljaju se. Najčešći su tonički napadi u vidu toničkog grčaruke ili noge, parestezije, ataksije dizartrije, neuralgični bol trigeminusa.