Tortikolis

Uvod

Tortikolis (Torticolis) ili krivi vrat je jedan od tri najčešća problema sa kojima se bebe rađaju, odmah nakon iščašenja kukova i deformiteta stopala, a neretko su i udruženi. Prepoznaje se po karakterističnom položaju glave koja je nagnuta na jednu stranu, sa licem okrenutim na suprotnu.

Uzroci nastanka

Postoji više različitih uzroka tortikolisa i prema njima tortikolis može da bude: urođen i stečen.
U odnosu na etiologiju tortikolis u deĉjem uzrastu moţe se podeliti u 3 velike grupe:
1.    Tortikolis uzrokovan lokalnim poremećajima:
•    kongenitalni uzroci kao što su mišićni tortikolis, hipertrofija ili odsustvo cervikalne muskulature
•    atlanto-okcipitalna subluksacija, atlanto-aksijalna subluksacija,       -kongenitalna cervikalna skolioza,
•    otolaringološki uzroci
•    ezofagealni refluks,
•    tumor kičmene moždine,
•    trauma koja je uzrokavana porodjajnom povredom, cervikalne fracture ili dislokacije i fraktura klavikule

2.    Tortikolis kompenzatorne etiologije:

•    strabizam sa parezom IV kranijalnog zivca,
•    kongenitalni nistagmus,
•    tumor u zadnjoj lobanjskoj jami.
3. Tortikolis centralne etiologije:
•    distonija,
•    cerebralna paraliza
 
Klinička slika

Urođeni tortikolis  –  razlog ovoj pojavi je položaj bebe u stomaku u poslednjim mesecima trudnoće. To se dešava kada je beba krupna, zbog materice koja je čvrsta, ili kod blizanačkih trudnoća Druga mogućnost nastanka tortikolisa je porođajna trauma. Do istezanja mišića vrata može da dođe ako bebina glava prebrzo izađe, ili presporo pa je neophodno njeno izvlačenje i vrlo često kada se prvo rađa karlica pa tek onda glava. Tada dolazi do pucanja mišićnih vlakana zbog prevelikog istezanja mišića vrata što se ne vidi odmah. Posledica je hematom (oteklina) unutar mišića koji se stvori uglavnom u trećoj nedelji bebinog života i može da se vidi i opipa na vratu.

Osnovni znaci urođenog tortikolisa su: asimetrija lica i čela sa hipotrofijom na zahvaćenoj strani, što je najčešce prisutno na samom rođenju, bezbolan tumefakt veličine lešnika u donjoj polovini m.sternocleidomastoideusa koji se javlja obično oko 2. nedelje, a spontano iščezava posle 2. meseca po rođenju, vrpčasto skraćenje i zategnutost m.sternocleidomastoideusa koje kasnije nastaje i nagnutost glave na obolelu stranu sa potiljkom prema ramenu na zahvaćenoj strani, a lice okrenuto nagore i na suprotnu stranu. Kao posledica urođenog tortikolisa javlja se kompenzatorna skolioza sa konkavitetom na zahvaćenoj strani.
U toku kliničkog pregleda deteta koje ima tortikolis, pogotovo ako se radi o novoroĊenĉetu ili odojĉetu, neophodno je posmatrati celo dete, a ne samo vrat.
Pored ispitivanja obima pokretljivosti u vratu, preporuĉuje se kod ove dece uraditi i kompletan fizijatrijski pregled (koji pored pregleda glave, kiĉmenog stuba, kukova i stopala obuhvata i ispitivanje posturalnih reakcija po Vojti, kao i procenu spontane motoriĉke aktivnosti po Prechtlu) kako bi se što lakše mogao pronaći mogući uzrok tortikolisa.