Medjunarodno javno pravo

1. POJAM MEĐUNARODNO JAVNO PRAVO

Termin MJP potekao je od Bethama i zamenio je stari izraz “Pravo Naroda” (nastao kao rezultat zablude u koju su pali italijanski pisci 15. i 16.veka. stavljajući znak jednakosti između međ.prava i rimskog ius gentiuma koje je za predmet imalo regulisanje ne međunarodne odnose već pravni položaj lica koja nisu posedovala status građana Rima) Među terminima koji su prethodili terminu MJP istaknuto mesto zauzimao je termin Međudržavno pravo koji je pokušala da ustoliči nemačka državna škola i čija se upotreba obrazlagala tezom da se radi o pravu koje reguliše odnose među državama. Ova teza je izgubila svoj osnov pojavom međ.organizacija kao subjekata međ.prava i sve većim brojem pravnih pravila međ.prava koja za adresata imaju pojedince i ljudske grupe. Termin MJP našao je javno uporište u ideji da je narod nosilac suvereniteta u državi, koja ideja je proistekla iz velikih građanskih revolucija. Pozitivno MJP je utemeljeno u Povelji UN i kvalifikacija naroda kao nosioca suvereniteta se idealno uklapa u ovo. U delu teorije koristi se i termin “Međ.pravo” koje ukazuje na pristup po kome grana prava o kojoj raspravljamo obuhvata i izvesne pojmove i pravne institute (npr.državljanstvo i pravni položaj stranaca) koji se izučavaju u srodnim granama prava kao što je međ.privatno pravo. Bilo je pokušaja da se uvedu termini “Transnacionalno pravo” – svi odnosi koji prelaze nacionalne granice bez obzira na njihovu prirodu i ovaj termin uklapa se u koncepciju globalizacije međ.odnosa “Supranacionalno pravo” – da ukaže na viši -superiorni položaj međ.prava u odnosu na volju države. Formalni pojam – MJP-vo  predstavlja sistem pravnih pravila koja regulišu pravni položaj i odnose subjekata MP-va  kao i pravni položaj i odnose drugih jedinki od međ.interesa. Dakle on podrazumeva sledeće elemente: 1.    MP-vo je sistem pravnih pravila 2.    kao sistem pravnih pravila MJP-vo reguliše pravni položaj i odnose kako subjekata MP-va tako i drugih jedinki od međ.interesa Npr.: pojedinac nije subjekt MP-va, ali je njegov pravni položaj u značajnoj meri predmet MP-vne regulative. Ili npr. teritorije pod starateljstvom nisu države u smislu opšteg MP-va, mada je njihov položaj regulisan MP-vnim aktima. Materijalni pojam – MJP-vo predstavlja objektivnu i autonomnu normu ili imperativ međ.zajednice. Elementi materijalnog pojma su sledeći: 1.    MJP-vo je pravo međ.zajednice. Osnovni cilj ili funkcija MJP-va jeste stvaranje uređenih pravnih odnosa u međ.zajednici. (to se danas svodi na mirne odnose budući da je rat izopšten iz međ.odnosa). Međ.zajednica je decentralizovana zajednica sastavljena od suverenih političkih jedinki – država, i ne poznaje monopol fizičke prinude otelotvoren u naddržavnom autoritetu. Odnosi između država postavljeni su na horizontalnoj ravni. Odsustvo naddržavnog autoriteta u međ.zajednici izražava se i u neobaveznoj fakultativnoj nadležnosti međ.sudova. 2.    MJP-vo je autonomna norma ili imperativ. Ova kvalifikacija ide za tim da ukaže na posebnu tehniku stvaranja pravnih pravila MP-va, s jedne strane, i da odredi odnos subjekata MP-va prema tom pravu, s druge strane. Ovim se povlači suštinska razlika između unutrašnjeg i međ.prava. MP-vo stvaraju sami subjekti MP-va i ono je sporazumne – konsenzualne prirode, koja se najviše izržava kroz sistem formalnih izvora. Glavni formalni izvori MJP-va su ugovor i običaj, pravni akti koji se zasnivaju na saglasnosti volja, izričitoj ili prećutnoj. Sporazumna priroda MJP-va nalazi svoj odraz i u postupku rešavanja sporova kako diplomatskim, tako i sudskim putem, budući da se i u jednom i u drugom slučaju zahteva saglasnost država u sporu bilo kao osnov rešenja ili osnov zasivanja sudske nadležnosti u rešavanju sporova. 3.    MJP-vo je po pravilu sporazumne -konsensualne prirode. Ali u izuzetnim sličajevima pravno pravilo MJP-va može biti nametnuto izvesnoj državi ili državama. Npr norme ius cogensa po definiciji vezuju sve države, a nastaju kao izraz volje celokupne međ.zajednice, pojma koji ne podrazumeva bezuslovni pristanak svih država.