Studija slučaja Bomar

Uvod

Metode istraživanja otkrivaju objektivnu stvarnost prirode, čoveka i društva. Ovo njihovo bitno svojstvo proizlazi iz prethodnog opšteg određenja nauke kao objektivnog, kritički, metodski izvedenog znanja čiji je cilj utvrđivanje naučne  istine o stvarnosti. Znači, metod je način istraživanja koji se primenjuje u nekoj nauci – on je sastavni deo njene istraživačke delatnosti. Da bi postigla taj cilj, nauka se služi određenim društveno prihvaćenim postupcima istraživanja i odgovarajućim kriterijumima ocenjivanja da li određeni rezultat istraživanja treba prihvatiti kao objektivno istinit ili ne. Da bi to vaistinu bio metod istraživanja mora da zadovolji logičke, tehničke, organizacijske i strategijske aspekte.

Logički aspekti se odnose na logička pravila koja istraživač mora da upražnjava prilikom definisanja pojmova, pri stvaranju definicija, klasifikacija, pri donošenju sudova, zaključaka i dokaza. U logičke aspekte naučnog metoda ubrajamo isto tako i sve one probleme vezane za ispitivanje uloge hipoteza i naučnih teorija u istraživanju kao i probleme u vezi sa ispitivanjem logičke strukture naučnih zakona i njihova povezivanja u logički neprotivurečan sistem.

Pod tehničkim aspektom naučnog metoda podrazumevaju se sva ona tehnička sredstva pomoću kojih nauka,  u zavisnosti od svojih ciljeva i svoje razvijenosti, nastoji doći do novih saznanja. Tako u oblasti društvenih nauka najčešće koristimo ove tehnike za prikupljanje, klasifikaciju i analizu činjenica: posmatranje, intervju i anketa, istoriografska metoda, analiza sadržaja, eksperiment, statističke metode, uporedna metoda, tehnike skaliranja itd.

Pod organizacijskim aspektima naučnog metoda podrazumevama optimalne organizacione forme naučnog rada, optimalne forme komunikacije među naučnicima, optimalne forme za vaspitanje mlađeg naučnog kadra, individualnu i kolektivnu produktivnost naučnika itd..

Pod strategijskim aspektima naučnog metoda podrazumeva se postavljanje i ostvarivanje  dugoročnih teorijskih ciljeva i zadovoljavanje praktičnih potreba  ako se reši neki značajan teorijski problem u nauci.

1.    Metoda – studija slučaja

Prema istraživačkim iskustvima ispoljenost odnosno spoljašnje manifestacije procesa – pojave uslov su za valjanu primenu metode studije slučaja. Mada se u ne mnogo bogatoj istraživačkoj praksi metoda studije slučaja pokazala kao primenjiva, ona se još ne može smatrati šire afirmisanom, štaviše, još ne postoji saglasnost o njenom nazivu, ni o njenoj pripadnosti metodološkim pristupima, ni o njenoj naučnosaznajnoj vrednosti. Otuda pitanje da li je metoda studija slučaja uopšte uzev metoda? Opravdanost pitanja je u činjenici da ona nema svoje tehnike prikupljanja podataka, a nema ni jasno izražene druge delove (logički i epistemološki) metode.

Metoda studije slučaja je metoda po metodološkoj koncepciji, po koncepciji istraživanja čije su bitne doredbe:
•    Predmet istraživanja ovom metodom mogu biti samo celine realnosti koje se u ukupnoj realnosti mogu identifikovati i definisati kao celovite posebnosti u vremenu i prostoru. Ove celine mogu da budu manje ili veće složenosti, manje ili veće rasprostranjenosti, manjeg ili većeg obima, manje ili veće trajnosti, itd., ali se nezavisno od toga mogu istraživati, shvatiti i saznavati kao celine koje se potpuno jasno razlikuju od okruženja. I kada se u predmet istraživanja uključuju odnosi i veze sa okruženjem, naglasak je na posebnoj celini i njenim odredbama;
•    Raznovrsnost sastava svakog celovitog procesa odnosno pojave i razni obimi i nivoi saznanja o njima i o odnosima sa okruženjem podrazumevaju raznovrsne izvore podataka, raznovrsne podatke i stoga razne načine prikupljanja podataka. Iz toga proizilazi konceptualni zahtev o veoma visokom stepenu sadržajne usklađenosti tehnike i metode prikupljanja i obrade podataka;
•    Metod studije slučaja podrazumeva veoma jak oslonac na naučno formulisan model pojave (makar u projektu istraživanja) i vodi rekonstruisanju postojećeg ili konstituisanju novog modela.

Iz ovog određenja metode studije slučaja kao metode, proizilaze odgovori i na pitanje o valjanosti korišćenja naziva. U metodološkoj literaturi pominju se nazivi “metod slučaja” (case method), “studije slučaja” (case study), “analiza slučaja” (case analysis). Njihova upotreba nije dosledna, a bilo je ideja i pokušaja da se u postojeće nazive umetnu određeni dodaci ili da se izvrše promene određenih reči u nazivu. Bez proučavanja sadržaja i značenja pojmova upotrebljenih za odredbe naziva nećemo moći da pravilno odaberemo valjan naziv.