Upravljački informacioni sistemi

UVOD
Informacioni sistem (IS) je integrisani skup komponeneti za sakupljanje, snimanje, čuvanje, obradu i prenošenje informacija.
Poslovna preduzeća, druge vrste organizacija i pojedinci u savremenom društvu, zavise od informacionih sistema za upravljanje svojim operacijama i djelovanjima, održavanje kompetitivnosti na tržištu, ponudu različitih usluga i unaprijeđivanje ličnih sposobnosti i kapaciteta. Za primjer, moderne korporacije zavise od računarskih informacionih sistema da bi procesovale svoje finansijske račune i poslovne transakcije, upravljale ljudskim resursima; opštinske uprave zavise od informacionih sistema za ponudu osnovnih usluga svojim građanima; pojedinci koriste informacione sisteme da bi unapređivali svoja znanja, za kupovinu, upravljanje bankovnim računima i transakcijama, kao i za različita finansijske operacije.
Izumom i dostupnošću novih informacionih tehnologija (IT), javljaju se nove mogućnosti. Pošto su informacioni sistemi omogućili različite ljudske aktivnosti, samim tim su izvršili uticaj na društvo. Ubrzali su obavljanje svakodnevnih aktivnosti, uticali na strukturu organizacija, izmjenili načine ponude i potražnje proizvoda na tržištu, kao i načine i shvatanje rada. Informacije i znanje, danas predstavljaju vitalni ekonomski resurs.
1. INFORMACIONI SISTEMI

U literauri se sreće mnogo različitih definicija informacionih sistema. Jedna od najopštijih je da se pod informacionim sistemom podrazumjeva skup metoda, postupaka i resursa oblikovanih tako da bi se potpomoglo postizanje nekog cilja. Informacioni sistem se može definisati kao set međusobno povezanih komponenti koje funkcionišu zajedno u procesu izbora, prerade, skladištenja i slanja informacija, a u cilju pomoći donošenju odluka, koordiniranju i kontroli u organizaciji. Razvojem računara došlo je do mnogo intenzivnjije upotrebe informacija i do povećanog povjerenja u donošenje upravljačkih odluka na bazi informacija.
Osnovni cilj svakog informacionog sistema je da omogući prikupljanje podataka i prikazivanje dobijenih informacija na najbolji način. Informacioni sistem bilo kog ekonomskog subjekta jedan je od njegovih podsistema. Zbog toga i cilj informacionog sistema mora da bude usklađen sa opštim poslovnim ciljevima, tj. informacioni sistem svojim funkcionisanjem mora da poboljša funkcionisanje cijelog poslovnog sistema kako bi se postigli što bolji rezultati poslovanja. Zbog toga svrha informacionog sistema jeste da upravljačkoj strukturi osigura tačne i pravovremene informacije potrebne za donošenje odluka. Pored toga postoji i ekonomski zahtjev da se ovi zadaci obave uz što niže troškove. Svaki poslovni sistem, odnosno organizacija mora da ima svoj informacioni (pod)sistem koji prikuplja, pohranjuje, čuva, obrađuje i isporučuje informacije. Cilj informacionog sistema je pribavljanje potrebnih informacija za vođenje poslovnog procesa i upravljanje organizacijom. Internacionalna federacija za obradu informacija (Internacional Federation for Information Prosessing -IFIP) definiše informacioni sistem na sljedeći način: “Informacioni sistem je sistem je sistem koji prikuplja, pohranjuje, čuva, obrađuje isporučuje informacije važne za organizaciju i društvo, tako da budu dostupne i upotrebljive za svakog ko se želi njima koristiti, uključujući poslovodstvo, klijente, zaposlene i ostale. Informacioni sistem aktivni je društveni sistem koji se može, ali ne mora, koristiti informacionom tehnologijom”.
Odnosno “Informacioni sistem je sistem koji koristi hardverske resurse (mašine i medije), softver (programi i procedure) i ljudske resurse (korisničke i specijaliste) radi sprovođenja aktivnosti ulaza, obrade, izlaza, memorisanja i kontrole, a koje treba da transformišu resurse podataka uinformacione podatke”. Informacioni sistem djelujući u okviru neke organizacije, omogućava joj da komunicira unutar sebe i sa svojim okruženjem. Prema tome, uslov opstanka bilo koje organizacije je da raspolaže adekvatnim informacionim sistemom, u kojem su razrađeni postupci informacionih aktivnosti. U nekim organizacijama te postupke obavljaju ljudi, a u drugim se koriste moderna informaciona tehnologija. Iztoga proizlazi da informacioni sistem može biti manuelan ili podržan informacionom tehnologijom,odnosno kompjuterizovan. Na osnovu navedenog bitno je uočiti sljedeće:
1. Informacioni sistem je kompleksan organizacioni sistem, a kompleksnost se odnosi i na strukturu elemenata i na strukturu veza kako u okviru sistema tako i sa okruženjem.
2. Pojam informacionog sistema znatno je širi u odnosu na računar i računarsku obradu podataka. To znači da informacioni sistem obuhvata i kompjuterizovani i nekompjuterizovani dio informacionih djelatnosti, što upućuje na zaključak da informacioni sistem postoji i onda kada nema računarske podrške.
3. Informacioni sistem obuhvata sve informacione djelatnosti, što znači da se ne može poistovijetiti sa jednom, pojedinačnom od tih djelatnosti.
Na osnovu svega navedenog, može se zaključiti – da bi postala konkurentan učesnik na internacionalnom tržištu, organizaciji su potrebni moćni informacioni i komunikacijski sistemi. IS služe kao pomoć menadžerima i zaposlenima u analiziranju problema, razvijanju (kreiranju) novih proizvoda. Takođe, IS sadrže informacije o značajnim ljudima, mjestima i elementima u oprganizaciji, ali i njenom okruženju. IS pomoću tri aktivnosti proizvode informacije koje su potrebne organizaciji za donošenje odluka, kontrolu operacija, analizu problema, kreiranje novih proizvoda i usluga. Ove aktivnosti su: ulaz (podrazumijeva sakupljanje neobrađenih podataka iz organizacije i okruženja), procesiranje (prerada prikupljenih podataka iz organizacije i okruženja u razumljivije, korisnije oblike) i izlaz (odnosi se natransfer podataka ljudima ili aktivnostima kojima su potrebni). IS zahtjevaju i povratnu informaciju, koja podrazumijeva da “izlaz” odlazi do određenih članova organizacije koji će ih vrijednovati ili napraviti ispravke u fazi ulaza.