Operativni sistemi

UVOD

Operativni sistem je sastavni dio svakog računara. On omogućava hardveru da komunicira i radi sa kompjuterskim softverom.
Bez operativnog sistema i hardver i softver su potpuno beskorisni. U većini slučajeva operativni sistem već ima uz sebe posebnu aplikaciju kojom obezbjeđuje korisnički interfejs za rukovanje, a kao dodatnu opciju ima mogućnost pokretanja drugih korisničkih programa.
Operativni_sistem je jedan od najznačajnijih dijelova softvera koji koristi_računar. Ako za hardver kažemo da je srce_računara, tada bi operativni sistem bio njegova_duša.
Operativni sistem je skup računarskih programa koji upravljaju hardverskim i softverskim resursima računara. Komponente računarskog sistema su hardver, softver i podaci, a operativni sistem osigurava sredstva za pravilno korištenje navedenih komponenti.
Operativni sistem je program koji objedinjuje u cjelinu raznorodne djelove računara i skriva od korisnika one detalje funkcionisanja koji nisu bitni za korištenje računara. Operativni sistem ima dvostruku ulogu:

•    upravlja sastavnim djelovima računara kao što su procesor, kontroleri i radna memorija i operativni sistem
•    operativni sistem stvara za krajnjeg korisnika računara pristupačno radno okruženje, tako što od mašine koja rukuje bitovima i bajtovima, stvara mašinu koja rukuje sa datotekama i procesima.

 
1    RAZVOJ OPERATIVNIH SISTEMA

Razvoj operativnih sistema tekao je zajedno sa razvojem hardvera. Pojavom prve generacije računara čija je osnova za gradnju bila elektronska cijev pojavili su se i prvi operativni sistemi. Njihova upotreba nije bila rasprostranjena kao danas nego je sve bilo na nivou eksperimenta. Najačešće su programeri bili i operateri, jer su posluživali računar.
Kod druge generacije računara operater nije više mogao efikasno posluživati računar jer su njegove reakcije vrlo spore pa bi takav računar bio neefikasan. Već su bili razvijeni određeni pomoćni programi i potprogrami. Da bi se izbjegla sporost rada operatera prebačen je niz kontrolnih funkcija na sam računar izradom posebnih kontrolnih programa. Ti programi su se aktivirali u određenim situacijama npr. za kontrolu ulaznih i izlaznih medija ili učitavanje programa i njihovo spremanje za izvođenje. Na taj način funkcija posluživanja i upravljanja računarom podjeljena je izmežu operatera i kontrolnih programa.
Kod sljedećih generacija računara dolazi do povećanja brzine, kapaciteta memorije itd. te do pojave multiprogramiranja. Tada čovjek definitivno gubi mogućnost kontrole i upravljanja internim situacijama u računaru. Svi upravljački i kontrolni programi prebačeni su u sam računar. Skup svih tih programa čini operativni sistem.
Prvi operativni sistem koji se pojavio predstavljanjem IBM personalnog računara daleke 1981. godine bio je DOS ( Disk Operating System). Mogli su ga koristiti računarski stručnjaci. Nešto kasnije Microsoft je predstavio Windows operativni sistem koji se danas najviše koristi na personalnim računarima. Problem kod Windowsa su verzije koje su se od 1990. godine pojavile više puta. Na sreću, današnje verzije Windowsa su jednostavnije i mnogo stabilnije. Prva verzija Windowsa 3.1 bila je revolucija iako je ideja uzeta od Apple Macintosh računara. Radi seo GUI interfejsu koje nije Microsoftov proizvod. Mnogo prije njega Apple računari su radili pod GUI  korisničkim interfejsom . Nešto kasnije je i IBM predstavio svoj OS/2 operativni softver baziran na GUI, ali nije postigao uspjeh kakav je doživio Microsoft.