Tehnologija farmskog uzgoja jelena lopatara

Kontrolisani uzgoj jelenske divljači na farmama orjentisanim ka manje ili više ekstenzivnoj odnosno intenzivnoj proizvodnji, predstavlja jednu od veoma perspektivnih grana stočarske proizvodnje naročito sa stanovišta proizvodnje veoma kvalitetnog mesa, kvalitetnih parogova, zatim rasplodnog genetskog materijala koji će koristiti za zasnivanje novih farmi i popunjavanje lovišta čime se utiče na unapređenje lovstva i lovnog turizma. Pored svega ovoga, visoka cena mesa divljači uzgajanih na farmama kao i rentabilnost ovakve proizvodnje motiviše farmere na zasnivanje novih farmi jelenske divljači na površinama koje su manje pogodne za druge vidove poljoprivredne proizvodnje. Ovako uzgajana farmska divljač može poslužiti za naseljavanje prirodnih staništa gde ove divljači ima u izuzetno malom broju ili za naseljavanje neiskorišćenih pašnjačkih površina na kojima ranije nije živela. Neplansko izlovljavanje jelenske divljači kao i narušavanje njihovih prirodnih staništa često dovodi do drastičnog smanjenja broja jedinki ove krupne divljači, te s toga osnivanje farmi sa kontrolisanim uzgojem predstavlja izvesni garant njihovog opstanka. Ideja o farmskom uzgoju jelena u kontrolisanim uslovima kako navodi Haigh (1995) datira još od davne 1877. godine od kada postoje podaci o prvim farmama jelenske divljači na prostorima severne Amerike. Intenziviranje farmskog uzgoja jelena počinje znatno kasnije na teritoriji Novog Zelanda, gde se 70-ih godina 20-og veka u značajnoj meri farmski uzgoj orjentiše ka proizvodnji mesa jelenske divljači kao i žive divljači isključivo namenjene izvoznom tržištu, a tek kasnije u svrhu proizvodnje žive divljači namenjenih za dalju reprodukciju kao i naseljavanje prirodnih staništa i rezervata (Westaway, 1994). Zbog svih navedenih razloga, krajem 20-og veka dolazi do ekspanzije u farmskom uzgoju jelenske divljači pa danas imamo veliki broj kako ekstenzivnih, tako i intenzivno orjentisanih farmi na prostorima Danske, Nemačke, Italije, Slovačke, Švedske, Švajcarske, Češke, Francuske, Norveške i Poljske (Bartoš i Šiler, 1994). Na području Evrope kao i na području Balkana, za farmsko gajenje posebno su interesantni običan jelen (Cervus elaphus) i jelen-lopatar (Cervus dama /Dama dama). Kako navode Konjević i sar. (2003b) danas je zastupljeno nekoliko načina-modela farmskog uzgoja jelenske divljači koji se kreće od izrazito ekstenzivnog, baziranog na prirodnoj ispaši uz prihranjivanje u nepovoljnim vremenskim prilikama i u toku zimskog perioda ( karakterističan način uzgoja jelena lopatara – Cervus dama / Dama dama – kao preovladavajuće vrste), pa sve do izrazito intenzivnog načina uzgoja i reprodukcije uz korišćenje potpunih smeša i konzerviranih hraniva u ishrani ( karakteristično za običnog jelena – Cervus elaphus). Savremeni koncepti farmskog uzgoja jelenske divljači daju naglasak na dobrobit životinja uzgajanih u kontrolisanim uslovima na farmama kako bi se zadržali izvorni oblici ponašanja specifičnih za datu vrstu. Zbog svoje ekonomičnosti u zemljama zapadne Evrope na farmama se uzgaja jelen-lopatar koji sve češće dobija prednost u odnosu na običnog jelena.

SISTEMATSKO MESTO, RASPROSTRANJENOST, MORFOLOŠKE ODLIKE I SOCIJALNE NAVIKE JELENA-LOPATARA
Prema sistemskoj klasifikaciji jelen-lopatar spada u klasu sisara (Mammalia), red-papkara (Artiodactyla), podred-preživara (Ruminantia), familiju-jelena (Cervidae), podfamiliju-pravih jelena (Cervinae), rod-jelena (Cervus) i vrstu-jelen lopatar (Cervus dama ili Dama dama).
Jelen-lopatar nije autohtona divljač naše zemlje.