Poslovno pravo

Pojam i predmet poslovnog prava:

To je pravo o privrednim subjektima i njihovim pravnim poslovima. Subjekti privrednog prava se određuju prema djelatnosti kojom se bave, a to su preduzeća i druge organizacije iz oblasti materijalne proizvodnje, a mogu biti i fizička lica – poduzetnici.
Predmet poslovnog prava čini pravni položaj subjekata privrednog prava i njihovi međusobni poslovi.To znači da se privredno pravo sastoji iz statusnog privrednog prava i iz obligacionog privrednog prava. Poslovi privrednog prava su poslovi robnog i platnog prometa ili ugovori u privredi.

 

 

 

 

Istorijski razvoj poslovnog prava:

Prvi i najstariji izvori poslovnog prava iz starog vijeka su trgovački običaji koji su odigrali veliku ulogu u razvoju trgovačkog prava koje se razvijalo uporedo sa pojavom i razvojem trgovine oko XII vijeka na teritoriji današnje Italije. Postepeno se krug širio i nadruge krajeve. Pošto su trgovci bili česta meta napada, nametnula se potreba za osnivanjem trgovačkih centara u kojima su se sklapali trgovački poslovi i organizovali trgovački sudovi na kojima se sudilo na osnovu trgovačkih običaja. Ti običaji su kasnije postali osnova za statute trgovačkih udruženja i gradova te su to prvi pisani izvori trgovačkog prava, koje je osnova poslovnog prava.

 

 

 

 

Izvori poslovnog prava:

pod izvorima poslovnog prava podrazumjevaju se forme ili oblici u kojima se pojavljuju pravila koja uređuju privrednopravne odnose. Postoje pisani i nepisani izvori privrednog prava, imperativni i dispozitivni izvori privrednog prava, direktni i indirektni izvori privrednog prava i slično. Izvori privrednog ili poslovnog prava u formalnom smislu su zakon, opšti akti privrednih organizacija, poslovni i trgovački običaji, uzanse, opšti uslovi poslovanja i formularni ugovori, Građansko pravo, sudska praksa i pravna nauka.
Ustav se ne pojavljuje kao neposredan izvor poslovnog prava.
Zakoni su najvažniji izvor poslovnog prava. Među najznačajnijima u ovoj oblasti su: Zakon o preduzećima, Zakon o stranim ulaganjima, Zakon o zadrugama, Zakon o osiguranju imovine i lica, Zakon o bankama, Zakon o društvima za upravljanje fondovima i o investicionim fondovima, Zakon o Registru vrijednosnih papira, Zakon o Komisiji za vrijednosne papire itd). Poseban značaj ima Zakon o obligacionim odnosima.
Podzakonski akti (uredbe, pravilnici, uputstva i naredbe) – kao izvor poslovnog prava su najvažniji akti vlade.

 

 

 

 

Razvoj poslovnog prava u ex Jugoslaviji:

Dva razvojna perioda:

1. period nastanka
2. period kodifikacije.

Nastalo je na Jadranskoj obali. u trgovačkim centrima (Dubrovnik, Split, Zadar, Kotor i drugi) u statutima gradova. U Dubrovniku 1794 g.donesen poseban zakon koji je regulisao trgovinu i sa ranije donesenim Političkim ediktom 1774.g predstavljaju značajne pravne akte iz Trgovačkog prava.
Prvi kodifikacioni akt iz oblasti Trgovačkog prava izvršen je u Srbiji 1847. Esnafska uredba. Nakon toga niz propisa i u Srbiji je 1860.g.donesen Trgovački zakon po ugledu na francuski.
U Crnoj Gori je donesen zakon 1910.g. po ugledu na Srbijanski.

U BiH kodifikacija trgovačkog prava je izvršena 1883 g. kada j donesen i Trgovački zakon po uzoru na austrijski. Privredno pravo se razvijalo u dva peroda:

• Period administrativnog upravljanja privredom i
• Period radničkog samoupravljanja.