Pojam privrednog društva; odn.privrednog društva preduzeća

1. UVOD
Pravo privrednih društava je relativno mlada grana prava koja sadrži pravne norme kojima se reguliše pravni položaj, odnosno status, privrednih društava.

Pravo privrednih društava ne izučava sva društva već samo ona društva koja imaju privredno – pravni dobitni karakter. Predmet ove grane prava nisu javno pravne zajednice i privatno pravne zajednice koje nemaju dobitni – privredni karatkter (npr. Udruženja građana i sl.).

Pravo privrednih društava ne obuhvata ni pravne norme koje regulišu status drugih privrednih subjekata koji po svom karakteru nisu privredna društva iako su zajednice dobitnog karaktera (banke, preduzetnici, zadruge, berze, osiguravajuće organizacije).

U okviru prava privrednih društava moguće je govoriti o opštem i posebnom dijelu.
Opšti dio obuhvata zajednička pravila za privredna društva, a posebni dio sadrži pravila karakteristična za pojedine tipove privrednih društava.

Pravo privrednih društava se razvilo razvojem trgovačkih društava i trgovačkog prava u svijetu kao posebno pravo trgovca na osnovama rimskog privatnog prava koje se kasnije dopunjavalo i dograđivalo. Tako su prve kodifikacije trgovačkog prava, a time i trgovačkih privrednih društava, izvršene u Francuskoj (Francuski trgovački zakonik iz 1807. godine) i Njemačkoj (Opšti njemački trgovački zakonik iz 1861. i sada važeči Trgovački zakonik Njemačke iz 1897. godine). Na prostorima naših država primjenjuju se zakoni drugih zemalja ili zakoni napisani po njihovom uzoru.Srbija donosi svoj Trgovački zakonik 1860. godine po uzoru na francuski trgovački zakon.

Poslije Drugog svjetskog rata privredna društva gube svoj subjektivitet sve do 1988. godine kada se donošenjem Zakona o preduzećima 1988. i 1996. godine i Zakona o privrednim društvima 2004. godine. sačinjenog prema najboljim evropskim principima vrši harmonizacija prava privrednih društava u okviru Evropske unije.
2. POJAM PRIVREDNOG DRUŠTAVA
Prema odredbama našeg Zakona o privrednim društvima Privredno društvo je pravno lice koje osnivaju osnivačkim aktom pravna i/ili fizička lica radi obavljanja djelatnosti u cilju sticanja dobiti.

Ovakva definicija sadrži nekoliko bitnih dokumenata koje određuju pojam privrednog društva:

1. Pravni subjektivitet,
2. Ugovorni karakter,
3. Zajednica više lica privatno pravnog karaktera,
4. Obavljanje dozvoljene djelatnosti,
5. Cilj sticanja dobiti

1. Privredno društvo po našem pravu ima svoj poseban pravni subjektivitet nezavisan od pravnog subjektiviteta njegovog osnivača. Taj subjektivitet im obezbeđuje sopstvenu pravnu i poslovnu sposobnost. Tako može sticati prava i preduzimati obaveze, imati svoju imovinu, biti stranka u sporu i sl. Pravni subjektivitet privredno društvo stiče upisom u registar kojim se uređuje registracija privrednih subjekata (Privredni registar Republike Srpske).

2. Privredno društvo osniva se osnivačkim aktom koji ima formu ugovora o osnivanju ako ga osniva više osnivača ili odluke o osnivanju ako ga osniva jedan osnivač. Ugovor, odnosno osnivački akt privrednog društva ima sadržinu utvrđenu zakonom za tu formu, i njega potpisuju osnivači, čiji potpisi se ovjeravaju.

3. Privredno društvo je zajednica dva ili više pravnih i/ili fizičkih lica, društva lica gde preovlađuje personalni momenat među članovima društva ili društva kapitala gdje je njihov subjektivitet osamostaljen od svojih članova. Na ovakvu zajednicu primjenjuju se norme privatnog, a ne javnog prava. Pored forme zajednice lica kao opšteg pravila postoji mogućnost i jednopersonalnog društva koga je samo jedno lice vlasnik.

4. Obavljanje dozvoljene djelatnosti je značajno obilježje svakog privrednog društva. Ta djelatnost ima privredni karakter i ostvaruje se u proizvodnji i/ili prometu robe i/ili vršenju usluga na tržištu. Djelatnost mora biti jasno određena i tako upisana u Registar privrednih subjekata.

5. Privredna društva se osnivaju sa jednim osnovnim ciljem, a to je sticanje dobiti. To je ključni kriterijum po kome se ova privredna društva razlikuju od nedobitnih organizacija (škola, fakulteta, bolnica i sl).