Pritvor prema odredbama ZKP BIH

1. UVOD

Pritvor spada u jednu od mjera za obezbjeđenje prisustva osumnjičenog, odnosno optuženog i uspješno vođenje krivičnog postupka. Ostale su taksativno navedene u čl. 123. ZKP BIH, a to su pored ptitvora sledeće mjere: poziv, dovođenje, mjere zabrane i jamstvo. Pritvor predstavlja najtežu mjeru prinude, dok je poziv najlakša mjera.
Pritvor kao preventivno lišenje slobode predstavlja prinudno zadržavanje osumnjičenog, odnosno optuženog na određenom mjestu, koje je obezbjeđeno stražom ili drugom vrstom nadzora uz provođenje određenog režima izvršenja pritvora i postupanja sa pritvorenicima.
Da bi se pritvor mogao odrediti, mora postojati osnovana sumnja da je neka osoba učinila krivično djelo. Mjere za obezbjeđenje prisustva osumnjičenog, odnosno optuženog i uspješno vođenje krivičnog postupka prvenstveeo su usmjerene na osobe, a ovom mjerom se u toku krivičnog postupka najviše zadire u ljudska prava i slobode osumnjičenog. Istorija krivičnog postupka je donijela velike promjene u uređenje pritvora kao mjere. Tri modela krivičnog postupka: akuzatorni-opružni, inkvizitorski-istražni i mješoviti krivični postupak.
Prema našem procesnom zakonodavstu, pritvor određuje ili produžava Sud, na prijedlog Tužioca. U istražnom postupku, o pitvoru odlučuje sudija za prethodni postupak, a produžava ga vijeće trojice sudija, na prijedlog Tužioca. Nakon potvrđivanja optužnice pritvor određuje sudija za prethodno saslušanje, odnosno produžava ga vijeće od trojice sudija.
Ovaj seminarski rad “Pitvor prema odredbama ZKP BiH/ZKP FBIH“ usmjeren je na jasno definisanje ove mjere, opravdanost njenog izricanja i zakonsko uporište za njeno izricanja. Tako se uz korištenje zakonskih odredbi kako Bosne i Hercegovine tako i zemalja u okruženju, nastoji doći do stajališta koja će pritvor kao mjeru za određivanje prisustva osumnjičenog, odnosno optuženog pobliže objasniti.

2. PRITVOR U MEĐUNARODNOM PRAVU
2.1. Opšte naznake
Na području međunarodnog prava izuzetno velika pažnja pridaje se zaštiti ljudskih prava, podrazumjevajući pod ljudskim pravom relaciju između pojedinca i države, pri čemu je država dužna da zaštiti određena ljudska prava, koja su uslov slobode, jednakosti i digniteta svakog čovjeka. To posebno dolazi do izražaja u novije vrijeme, to je i pritvor kao preventivno lišenje slobode dobrim dijelom u središtu pažnje međunarodnog prava, obzirom da predstavlja zadiranje u jedno od temeljnih ličnih prava građana, pravo na slobodu, koje je uz pravo na život jedno od najviše rangiranih prava današnjeg civilizovanog društva. Stoga, poznato je da postoji mnoštvo dokumenata međunarodnog karaktera, čijim se normama određuje, koji se oblici lišenja slobode imaju smatrati opravdanim i direktno ili indirektno odnose na pritvor, a to su: Opšta deklaracija o ljudskim pravima, Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima, Konvencija Ujedinjenih Naroda protiv torture i drugog okrutnog, nehumanog i ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja, Konvencija o zaštiti ljudskih prava i temeljnih sloboda (Evropska konvencija o ljudskim pravima), Preporuka Ministarskog odbora Vijeća Evrope o pritvoru i tretmanu opasnih osoba, Evropski sporazum o osobama koje sudjeluju u postupku pred Evropskom komisijom i Evropskim sudom za ljudska prava, Američka Deklaracija o pravima i dužnostima čovjeka, Interamerička konvencija o ljudskim pravima, Afrička povelja o pravima čovjeka i naroda, te Opća islamska konvencija o ljudskim pravima. Neki od ovih dokumenata sadrže samo opšte odredbe o lišenju slobode, drugi ne sadrže direktne odredbe o pritvoru ali se indirektno odnose na pritvor, dok se odredvama nekih direktno reguliše pritvor i to kako u vezi sa njegovim određivanjem, tako i u vezi sa režimom i načinom izvršenja. Osim toga, treba naglasiti, da su neki od pomenutih dokumenata univerzalnog karaktera, a neki regionalnog. U daljem izlaganju navešćemo samo nekoliko njih, i to onih koji su po svojoj prirodi nazaobilazni u određivanju pritvora.