Anarhizam

Na grčkom jeziku an-archia znači bez vlade, međutim ovaj pojam se danas koristi u vidu pejorativnog značenja, u smislu nereda, haosa, bezvlašća. To nije ispravno objašnjenje ovog pojma. Naime, koncept anarhije nastaje u devetnaestom veku i vezuje se za tri poznata imena: Prudon, Bakunjin i Kropotkin. Postoje tri dela anarhističke teorije: socijalna kritika, teorija revolucije i normativni ideal, koji je ujedno i osnov prve dve. Struktura anarhijskog društva temelji se na solidarnim i neprinudnim društvenim institucijma, što se može shvatiti kao vrsta ideala i to utopijskog (nije izvan vremena i prostora, već se ostvaruje upravo ovde i sada i u ovde i sada mogućoj meri). Glavni cilj je ostvarenje pravednosti u vidu jednakosti, odnosno podjenake raspodeljenosti. Zastupnici ovog vida vlasti smatraju da je jednakost moguća jedino u društvu bez prinudnog autoriteta vlasti i ističu egalitarizam članova u pogledu društveno-ekonomskog položaja. Društvo je strukturisano po principu konfederacije komuna (teritorijalnih jedinica) i asocijacija (proizvodnih i drugih grupa) i to odozdo nagore, od periferije ka centru. Lokalna zajednica nije samo jednostavni posrednik individue i države, već i organ društva lišenog svake državne organizacije.

2. PRUDONOV KONCEPT ANARHIJE

Prudon (1809 ̶ 1865) je prvi socijalni teoretičar koji sebe naziva anarhistom i koji je dao fundamentalne teorijske osnove ideala anarhije. Za njega anarhija predstavlja prirodni red, nasuprot veštačkom, odozgo postavljenom i smatra je temeljem potpuno razvijenog društva. Govori o tome da je osnovni preduslov za ostvarenje društvene pravde ekonomska jednakost, koju poistovećuje sa jednakošću poseda.