Razvojna psihologija

Predmet razvojne psihologije
Razvojna psihologija je psihološka disciplina koja se bavi razvojem psihičkog života. Ona u svom predmetu izučavanja može obuhvatiti više linija razvoja psihičkih funkcija:

• filogenezu: razvoj psihičkog života u toku evolucije;
• ontogenezu: individualni psihički razvoj čoveka od začeća do smrti;
• mikrogenezu: razvoj pojedinačnog psihičkog procesa, psihičke pojave ili psihičkog stanja;
• društveno-istorijski aspekt: razvoj psihičkog života u različitim kulturnoistorijskim periodima.

Razvojna psihologija se bavi i teorijskim i praktičnim pitanjima psihičkog razvoja:
a. opisom razvoja psihičkog života: na pojedinim stupnjevima filogeneze, u pojedinim istorijskim epohama, na pojedinim uzrastima, u pojedinim stadijumima ili fazama razvoja;
b. izučavanjem razvojnih procesa: vremena javljanja, tendencija razvoja, načinamenjanja, preobražavanja, nestajanja;
c. ispitivanjem uslova razvoja: uticaja bioloških i sredinskih faktora – socijalnih, ekoloških, kulturnih;
d. objašnjavanjem psihičkog razvoja: otkrivanjem uzročnih veza između uslova razvoja, razvojnih promena i ponašanja;
e. utvrđivanjem zakonitosti psihičkog razvoja: opštih pravilnosti razvoja, povezanosti između fizičkog i psihičkog razvoja, mehanizama prelaska iz jednog stadijuma u drugi;
f. predviđanjem razvojnog toka i ponašanja u (ne)povoljnim okolnostima;
g. usmeravanjem razvoja: stvaranjem povoljnih a ublažavanjem i otklanjanjem nepovoljnih uticaja.
Razvojna psihologija izučava ontogenetsku liniju razvoja obuhvatajući čitav životni tok – od začeća do kraja života. Ruski psiholozi je nazivaju uzrasna psihologija, a njeni ogranci su: dečja psihologija, psihologija adolescencije, psihologija odraslog doba i psihologija staračkog doba – gerontopsihologija.

Od svih oblasti razvojne psihologije najranije se konstituisala i danas je najrazvijenija dečja psihologija. Ona proučava razvoj psihičkog života u detinjstvu. Od prvih dana nastanka, pa sve do danas, okrenuta je praktičnoj primeni u svim oblastima rada sa decom, posebno u obrazovanju i vaspitanju. Novija ispitivanja su otkrila da su razvoj i vaspitanje međusobno zavisni. Razvojni psiholozi različitih teorijskih orijentacija su saglasni da učenje i vaspitanje bitno utiču na razvoj. Ruski psiholog Kon (I. S. Kon, 1991) ukazuje da se uporedo sa individualnim razvojem dešavaju promene i u socijalnom okruženju. Otuda i sugestija ovog autora da razvojna psihologija “mora proučavati individuu koja se razvija u svetu koji se menja”.
Dečja psihologija se najčešće bavi proučavanjem razvoja u detinjstvu u celini, pri čemu posebno proučava međuzavisnost telesnog i psihičkog razvoja. Međutim, pojedine faze i/ili procesi razvoja mogu biti predmet posebnog izučavanja pa se, zavisno od kriterijuma izdvajanja, javljaju: psihologija odojčeta, psihologija ranog detinjstva, psihologija predškolskog i školskog doba, psihologija saznajnog razvoja, psihologija razvoja
ličnosti deteta.