Resocijalizacija i tretman osuđenika

Socijalizacija je process normalnog prilagođavanja čovjeka društvenoj sredini. U zavisnosti od stepena i razvoja društva, ona ima specifične etičke, običajne, društveno ekonomske, kulturne, socijalne, pravne i druge karakteristike. Čovjek aktivno učestvuje u formiranju normi i odnosa ali se i sam njima prilagođava. Termin resocijalizacija potiče od latinske riječi resotilisatio a ona je sastavljena od dvije riječi: re što znači ponovo, i sotialisatio što znači podruštvljavanje. Resocijalizacija prema tome označava ponovo podruštvljavanje čovjeka.
Resocijalizacija je planski i sitemaski programiran process korigovanja društveno neprilagođenih stavova, uvjerenja, sistema vrijednosti i asocijalnog ponašanja. Cilj resocijalizacije je integrisanje ili ponovno integrisanje pojedinca sa problemima u ponašanju u društvenu sredinu. Postoje raznovrsni programi tretmana i resocijalizacije koji se primjenjuju u otvorenoj, poluotvorenoj ili zatvorenoj zaštiti. Država je dužna da kazni onog ko izvrši krivično djelo, ali ima i obavezu da osuđenicima nakon odslužene kazne omogući povratak u društvo. Sve su brojnije države i zatvorski sistemi koji rešenje vide u promjeni pristupa prema resocijalizaciji osuđenika. Naime, resocijalizacija može dati bolje rezultate ako se više primenjuju vanzavodski oblici tretmana, odnosno, u aktivnostima službi za rehabilitaciju, u češćem korišćenju instituta uslovnog puštanje na slobodu i slično. Ovi instituti su zasnovani na koncepciji da, kada je god moguće, treba izbjeći korišćenje zatvora, a treba sve veći akcenat stavljati na vanzavodski tretman. Tako u pojedinim zatvorskim sistemima vanzavodsko staranje je jako razvijeno sa raširenom mrežom ovih institucija u čijem radu je uključeno na desetine hiljada aktivista. Ove organizacije stalno ili povremeno rade sa osuđenim lica kojima je izrečena uslovna osuda, uslovna osuda sa zaštitnim nadzorom ili druga mjera staranja.
Jedna od osnovnih karakteristika savremenih zatvorskih sistema je i sve izraženija diferencijacija pristupa prema određenim kategorijama osuđenika. Poslednjih decenija sve je prisutnija tendencija da se vrši kategorizacija osuđenika na dvije grupacije. Jedna grupacija obuhvata osuđenike sa kojima je moguć prevaspitni rad i gdje određeni korekcioni programi postižu pozitivne rezultate i sa njima ima smisla primjenjivati određene oblike i metode socijalizacije.