VUČNO DINAMICKE KARAKTERISTIKE MOTORNIH VOZILA

UVOD

Istorija automobila počinje još 1769. godine stvaranjem parom pogonjenih vozila sposobnih za transport tereta i ljudi. Godine 1806. pojavljuju se prva vozila pokretana motorom sa unutrašnjim sagorevanjem koji radi na gasno gorivo što je 1885. godine dovelo do uvođenja do danas sveprisutnog modernog benzinskog ili dizel motora sa unutrašnjem sagorevanjem. Automobili pokretani na električnu energiju pojavili su se na kratko na prelazu u XX vek nestavši iz upotrebe do kraja XX veka, ali su se početkom XXI veka ponovo pojavili. Rana istorija automobila može se podeliti u nekoliko faza na osnovu preovlađujućih načina pogona i vrtste goriva. Kasniji periodi razvoja automobila definisani su trendovima u vezi spoljašnjeg izgleda, veličine automobila i potrošnje goriva.
Ferdinand Verbiest pripadnik jezuitske misije u Kini napravio je prvo vozilo na parni pogon 1672. godine kao poklon-igračku za kineskog cara. Vozilo je bilo dovoljno malih dimenzija da se njime nije moglo manuelno upravljati, ali je ostalo zabeleženo u istoriji kao prvo vozilo na parni pogon.
Samohodna vozila na parni pogon koja su dovoljno velika za prevoz ljudi i tereta prvi put su osmišljena krajem XVIII veka. Francuz Nicolas-Joseph Cugnot demonstrirao je svoje vozilo pod imenom Fardier à vapeur (teretna kola na paru), eksperimentalni artiljerski traktor na parni pogon 1770.-71. godine. Kako se dizajn ovog vozila pokazao nepraktičnim njegov izum nije dalje razvijan u rodnoj Francuskoj. Centar inovacija prebačen je na Veliku Britaniju. Godine 1784 William Murdoch napravio je radno vozilo na paru za prevoz tereta u mestu Redruth, a 1801. godine Richard Trevithick konstruisao je i provozao parno vozilo pune veličine ulicama Camborne-a.

Ovakva vozila su bila u modi i narednih nekoliko decenija inovacije kao što su ručna kočnica, transmisija za promenu brzina kao i razni upravljački mehanizmi, naglo su se razvijali.
Prvi automobilski patent u Sjedinjenim Američkim Državama podneo je Oliver Evans 1789. godine, kako je on to zamislio ilustruje prva fotografija.
Posle uloženih velikih napora 1815. godine, profesor Josef Bozek sa Prague Polytechnich akademije napravio je automobil pogonjen na naftnu paru. Walter Hancock graditelj i vozač londonskih autobusa na paru konstruisao je 1838 godine otvorena kola sa četiri sedišta na parni pogon. Ono što neki ljudi definišu kao prvi “pravi” automobil proizvedeno je od strane francuskog konstruktora Amédée Bollée-a 1873. godine. On je napravio samohodno parno vozilo za prevoz putnika.
Amerikanac George B. Selden podneo zahtev za sličan patent 8. maja 1879. godine. Njegov patent sadržao je ne samo motor, nego i kompletno vozilo sa četiri točka. Četvorotaktni benzinski motor sa unutrašnjim sagorevanjem koji predstavlja najčešći oblik modernog automobilskog pogona stvorio je Nikolaus Otto. Slični četvorotaktni dizel motor izmislio je Rudolf Diesel. Gorivna ćelija na vodonik, jedna od tehnologija slavljenih kao zamena za benzin kao izvor energije za motor otkrivena je od strane Christian Friedrich Schönbein-a 1838. godine. Električni automobil na baterije svoje početke duguje Ányos Jedlik-u jednom od. pronalazača elektromotora i Gaston Planté-u pronalazaču olovne baterije iz 1859. godine.
Prvi teretni automobil pogodan za upotrebu na tadašnjim putevima u Sjedinjenim Američkim Državama bilo je parno vozilo izmišljeno 1871. godine od strane Dr. J.W. Carhart-a.
Automobili na parni pogon nastavili su svoj razvoj sve do početka XX veka, ali širenje benzinskih motora kao glavnog pogonskog izbora u XIX veku označilo je njihov kraj.
Prvi automobil u tadašnju Srbiju došao je 1903. godine, u Beograd. Kupio ga je trgovac Boža Radulović, u jednoj fabrici u Austriji (po nekim izvorima u Češkoj). Vozilo je u Beograd stiglo 3. aprila 1903. godine, vozom i sa fabričkim šoferom. Gazda Boža ga nikada nije vozio, već je kao šofera angažovao izvesnog Sretu Kostića, koji je tako postao prvi vozač u Srbiji.
Krajem 19. veka su se pojavili prvi elektromobili. Nadmetanje između parnog motora, motora sa unutrašnjim sagorevanjem i elektromotorom traje sve do prve desetine dvadesetog veka od kada počinje da vlada automobil sa unutrašnjim sagorevanjem i ako je automobil na električnu energiju iz gledišta prenosa energije dva puta efikasniji. U XX veku se automobil, sa benzinom ili naftom kao pogonskim sredstvom, jos uvek najznačajnije saobraćajno sredstvo i njegovu revoluciju napravio je Henri Ford kada je u SAD – a izumeo i izradio automobil koji je bio opšte dostupan većini ljudi Ford model T koji je uveden u proizvodnju 1908. godine i uspešno se proizvodio se sve do 1927. godine.